Το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου κλείνει το ESTIA και οδηγεί τους ευάλωτους αιτούντες άσυλο σε απάνθρωπες και εξευτελιστικές συνθήκες διαβίωσης (Ανακοίνωση ΕΠΔΑ, 2/11/2022)
Στις 22-02-2022 με Δελτίο Τύπου το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου ανακοίνωσε τον οριστικό τερματισμό του προγράμματος στέγασης «ESTIA ΙΙ» στο τέλος του έτους 2022,1 μέσω του οποίου αυτή τη στιγμή στεγάζονται περίπου 10.000 ευάλωτοι αιτούντες άσυλο και πρόσφυγες, ενώ φιλοξενήθηκαν πάνω από 70.000 από την έναρξή του προγράμματος το 2015.2 Η απόφαση αυτή έρχεται σε πλήρη αντίθεση και αντίφαση με τη δέσμευση του Υπουργείου προς την Ύπατη Αρμοστεία τον Ιούλιο του 2020, όταν ανέλαβε τη διαχείριση του προγράμματος το ίδιο, σχετικά με την απρόσκοπτη συνέχιση του επιτυχημένου προγράμματος υποδοχής αιτούντων άσυλο.3 Έκτοτε, και παρά το γεγονός ότι δεν έχει υπάρξει καμία απολύτως νεότερη ενημέρωση εκ μέρους του Υπουργείου, εδώ και περίπου δυο εβδομάδες οι ευάλωτοι αιτούντες άσυλο ενημερώνονται είτε προφορικά είτε με ηλεκτρονικά μηνύματα από τον εκάστοτε εταίρο υλοποίησης του προγράμματος ότι οφείλουν να αποχωρήσουν άμεσα από τα διαμερίσματα που τους έχουν παραχωρηθεί. Παράλληλα, ενημερώνονται ότι θα μεταφερθούν σε Δομές Προσωρινής Φιλοξενίας (camps), χωρίς περαιτέρω πληροφορίες είτε για την ημερομηνία πραγματοποίησης της μεταφοράς τους είτε για τη Δομή Προσωρινής Φιλοξενίας στην οποία θα μετακινηθούν. Μάλιστα ήδη εντός του Οκτωβρίου έχουν ξεκινήσει να πραγματοποιούνται οι πρώτες εξώσεις και οι μεταφορές ευάλωτων αιτούντων άσυλο από διαμερίσματα σε Δομές Προσωρινής Φιλοξενίας ανά την Ελλάδα, πολλοί εκ των οποίων ειδοποιήθηκαν μόλις ένα ή δύο 24ωρα πριν την επικείμενη αναχώρησή τους, χωρίς καν να τους δοθεί κατάλληλος χρόνος προετοιμασίας. Πολλοί μεταφέρονται σε camps σε απομακρυσμένες περιοχές σε όλη την ενδοχώρα όπου θα αντιμετωπίσουν δυσκολίες πρόσβασης ή θα διακοπεί στην πράξη η πρόσβαση τους στην υγειονομική περίθαλψη, στην Υπηρεσία Ασύλου και σε ειδικές υπηρεσίες αποκατάστασης ενώ πολλά παιδιά θα αναγκαστούν να διακόψουν τη φοίτηση τους στα σχολεία που είχαν εγγραφεί στην έναρξη της σχολικής χρονιάς.
Το πρόγραμμα σχεδιάστηκε ώστε να καλύψει τις επείγουσες ανάγκες στέγασης των ευάλωτων αιτούντων άσυλο, σύμφωνα με τις υποχρεώσεις της Ελλάδας ως κράτους – μέλους της Ε.Ε ως προς την προστασία των ευάλωτων αιτούντων άσυλο με ειδικές ανάγκες υποδοχής, όπως άλλωστε επιβεβαιώνεται από το άρθρο 2 της ΚΥΑ 1920/2022 για το πρόγραμμα ESTIA.4 Προς εκπλήρωση των υποχρεώσεων αυτών, από το 2015 μέχρι σήμερα, χιλιάδες ευάλωτοι αιτούντες άσυλο παραπέμφθηκαν από Δομές Προσωρινής Φιλοξενίας και ΚΥΤ στο πρόγραμμα ESTIA όπου και στεγάστηκαν υπό ανθρώπινες και κατάλληλες προς την ευάλωτη κατάσταση της υγείας τους συνθήκες διαβίωσης. Μεταξύ αυτών υπάρχουν και ευάλωτοι αιτούντες, η μεταφορά των οποίων έγινε κατόπιν της χορήγησης ασφαλιστικών μέτρων από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) για παραβίαση του άρθρου 3 της ΕΣΔΑ, καθότι έκρινε ότι οι συνθήκες διαβίωσής του στα ΚΥΤ είναι ακατάλληλες και ασύμβατες προς την ευάλωτη κατάσταση της υγείας τους, καθώς και ότι δεν καλύπτονται οι ανάγκες τους σε ειδικές συνθήκες υποδοχής.5
Η απόφαση αυτή του Υπουργείου αποτελεί ένα ακόμα κομμάτι του παζλ που συνθέτει την αντιμεταναστευτική, ρατσιστική και ξενοφοβική πολιτική του και η οποία μεταφράζεται σε παραβιάσεις θεμελιωδών δικαιωμάτων των προσφύγων και μεταναστών, κατοχυρωμένων στο διεθνές και ενωσιακό δίκαιο. Οι χιλιάδες παράνομες επαναπροωθήσεις και απαγωγές προσφυγισσών και μεταναστών στα σύνορα καθώς και στην επικράτεια, πάνε χέρι-χέρι με τη γκετοποιημένη διαβίωση σε στρατόπεδα συγκέντρωσης υπό απάνθρωπες και εξευτελιστικές συνθήκες, με την παράνομη αποστέρηση των αιτούντων άσυλο και προσφύγων από στοιχειώδη δικαιώματά τους, όπως η πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη μέσω της αδικαιολόγητης μη έκδοσης ΠΑΑΥΠΑ. Επιπλέον, όψεις της ίδιας πολιτικής αποτελούν η στρατιωτικοποίηση των συνόρων, η αύξηση των δαπανών για τη φύλαξη των συνόρων, η επέκταση του φράκτη του Έβρου, το κλείσιμο δομών εντός αστικού ιστού, η δημιουργία κλειστών και απομονωμένων κέντρων κράτησης τόσο στα νησιά του Βόρειο-ανατολικού Αιγαίου όσο και στην ενδοχώρα, ξοδεύοντας εκατομμύρια ευρώ σε μια περίοδο ακραίας ακρίβειας και φτωχοποίησης της ελληνικής κοινωνίας, ποτίζοντας με ρατσιστικό δηλητήριο την ελληνική κοινωνία, στοχοποιώντας και ποινικοποιώντας παράλληλα κάθε φωνή προάσπισης ανθρωπίνων δικαιωμάτων που αντιτίθεται στη νεκροπολιτική της κυβέρνησης.6
Πέρα από την επίθεση στους πρόσφυγες το κλείσιμο του ESTIA σημαίνει και απολύσεις στους εργαζόμενους των φορέων που υλοποιούσαν το πρόγραμμα ESTIA. Κοινωνικοί λειτουργοί, ψυχολόγοι, διερμηνείς και νοσηλευτικό προσωπικό οδηγούνται στην ανεργία παρά την πολυετή τους προσφορά στο πρόγραμμα ΕSTIA .
Καλούμε το Υπουργείο σε συμμόρφωση προς τις υποχρεώσεις του που απορρέουν από το ενωσιακό7 και διεθνές δίκαιο, ώστε να διασφαλίσει επαρκές βιοτικό επίπεδο, το οποίο να προστατεύει τη σωματική και την ψυχική υγεία των αιτούντων άσυλο, σε συνάρτηση με τις ειδικές ανάγκες τους λόγω ευαλωτότητας, να ανακαλέσει άμεσα την απόφαση του για τον τερματισμό του προγράμματος ESTIA, να σταματήσει τις εξώσεις ευάλωτων προσφύγων και τη μεταφορά τους σε camps, καθώς και να προγραμματίσει άμεσα την επιστροφή όσων μεταφέρθηκαν ήδη πίσω στα διαμερίσματα.
Διεκδικούμε στέγαση και σίτιση για όλους τους πρόσφυγες με ανθρώπινες και αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης σε διαμερίσματα μέσα στον αστικό ιστό.
Kαλοδεχούμενοι όλοι οι πρόσφυγες στις πόλεις με άσυλο, στέγη και ελεύθερη πρόσβαση στα νοσοκομεία και τα σχολεία.
1 Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου, Ολοκληρώνεται το πρόγραμμα στέγασης “ΕSΤΙΑ ΙΙ” το 2022 https://migration.gov.gr/oloklironetai-to-programma-stegasis-estia-ii-to-2022/ .
2 Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, ESTIA – Ένα νέο κεφάλαιο στη ζωή των προσφύγων στην Ελλάδα http://estia.unhcr.gr/el/home_page/.
3 Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, Προς το ESTIA II: Η Ύπατη Αρμοστεία χαιρετίζει τη δέσμευση της Ελλάδας για τη διασφάλιση της συνέχισης ενός εμβληματικού προγράμματος υποδοχής αιτούντων άσυλο 15 Ιουλίου 2020 https://www.unhcr.org/gr/15971-pros-to-estia-2.html.
4 «Σκοπός του προγράμματος είναι η εξασφάλιση ενός επαρκούς βιοτικού επιπέδου για τους αιτούντες διεθνή προστασία και τους δικαιούχους προσωρινής προστασίας, μέσω της απρόσκοπτης συνέχισης παροχής υλικών συνθηκών υποδοχής σύμφωνα με τις διατάξεις της Οδηγίας 2013/33/ΕΕ, όπως αυτές διασφαλίσθηκαν με την πολυετή υλοποίηση των Προγραμμάτων ESTIA ΙΙ και ESTIA 2021 και μέχρι την έγκριση και ενεργοποίηση των Εθνικών Προγραμμάτων της προγραμματικής περιόδου 2021-2027. Ειδικότερα, το Πρόγραμμα περιλαμβάνει παροχή στέγασης και υποστηρικτικών υπηρεσιών, ανάλογα με τις ανάγκες τους και με γνώμονα την εκπλήρωση των διεθνών υποχρεώσεων της χώρας για ολοκληρωμένη παροχή υλικών συνθηκών υποδοχής κατά την έννοια του ενωσιακού δικαίου.»
5 FENIX Humanitarian Legal Aid, “European Court of Human Rights Grants Interim Measures for Three Fenix Clients”, 22-07-2021, https://www.fenixaid.org/articles/interim-measures-for-three-clients.
6 Ενδεικτικά UN Special Rapporteur on Human Rights Defenders, Statement on preliminary observations and recommendations following official visit to Greece, 22 Ιουνίου 2022, https://srdefenders.org/statement-on-preliminary-observations-and-recommendations-following-official-visit-to-greece/ και Εναλλακτική Παρέμβαση Δικηγόρων Αθήνας, Κάτωταχέριααπότουςυπερασπιστέςτωνδικαιωμάτωντωνπροσφύγων https://epda.gr/2022/09/15/kato-ta-cheria-apo-toys-yperaspistes-ton-dikaiomaton-ton-prosfygon-anakoinosi-tis-enallaktikis-paremvasis/.
7 Χάρτης Θεμελιωδών δικαιωμάτων της Ε.Ε., Οδηγίας 2013/33/ΕΕ.
