Ποινικός λαϊκισμός και ο αγώνας των κρατουμένων (του Γ. Κακαρνιά)
Οι αλλεπάλληλες αλλαγές στον Ποινικό Κώδικα, τον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας και τον Σωφρονιστικό Κώδικα, πάντα προς το αυστηρότερο, έχουν γίνει αγαπημένη συνήθεια της κυβέρνησης. Αποτέλεσμα είναι μία αδιανόητη πολυνομία αλλά και η αναποτελεσματικότητα των συνεχών τροποποιήσεων, αφού η γενική αντίληψη: «Περισσότερη φυλακή – λιγότερα δικαιώματα – λιγότερες δυνατότητες επανένταξης» δεν απαντά σε κανένα από τα προβλήματα της κοινωνίας, ούτε καν στην δήθεν εμπέδωση του αισθήματος ασφάλειας.
Μετά τις εκλογές του καλοκαιριού ξεκίνησε ένας νέος γύρος δημοσιευμάτων για ακόμα μεγαλύτερες ποινές, υποχρεωτική έκτιση ακόμα και για πλημμελήματα, περισσότερο χρόνο έκτισης κ.ά. Όλα αυτά δεν έχουν ανακοινωθεί επίσημα, αλλά κατά την προσφιλή τακτική αφήνονται να διαρρεύσουν στα ΜΜΕ ώστε να γίνει η απαραίτητη σφυγμομέτρηση της κοινής γνώμης μέχρι να οριστικοποιηθούν, ανάλογα με τις πολιτικές σκοπιμότητες και το γκελ που κάνουν οι εξαγγελίες στις δημοσκοπήσεις.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, σε πολλές από τις φυλακές της χώρας έχει ξεκινήσει μία μαζική κινητοποίηση των κρατουμένων με συγκεκριμένα αιτήματα που αφορούν τόσο τις άθλιες συνθήκες διαβίωσης όσο και τα δικαιώματά τους στην υφ’ όρον απόλυση, στην εκπαιδευτική και την τακτική άδεια, στον περιορισμό των πολύμηνων καθυστερήσεων για τις αποφάσεις των δικαστικών συμβουλίων κ.ά.
Μέχρι στιγμής λίγοι έχουν ενδιαφερθεί. Τα δικαιώματα των κρατουμένων δεν απασχολούν την επικαιρότητα και την κοινή γνώμη, η οποία έχει εκπαιδευτεί στο να ενδιαφέρεται μόνο για συγκεκριμένες πτυχές του αστυνομικού ή του δικαστικού ρεπορτάζ, ενώ δεν φαίνεται να την συγκινούν ιδιαίτερα άλλες υποθέσεις, όπως π.χ. αστυνομική βία, δολοφονίες πολιτών από αστυνομικούς, άδικες φυλακίσεις και μετέπειτα αθωώσεις αδίκως καταδικασθέντων, ρατσιστικά εγκλήματα κ.ά.
Δυστυχώς για κάποιους, ούτε τα ΜΜΕ ούτε οι δημοσκοπήσεις (θα έπρεπε να) αποτελούν εργαλεία ορθής νομοθέτησης. Η κατάσταση στις ελληνικές φυλακές έχει επανειλημμένα χαρακτηριστεί απάνθρωπη και εξευτελιστική από πληθώρα Ελλήνων και ευρωπαίων αρμοδίων χωρίς να ιδρώνει το αυτί κανενός. Οι φυλακές της χώρας έχουν ποσοστό πληρότητας πολύ πάνω του 100% (σε ορισμένα φτάνει το 180%), ενώ τα αγροτικά σωφρονιστικά καταστήματα είναι άδεια (πληρότητα περίπου 50%), η περιστολή και ουσιαστική κατάργηση του δικαιώματος στην εκπαιδευτική άδεια, η πολύμηνη αναμονή των κρατουμένων στα δικαστικά συμβούλια, είναι κάποια μόνο από τα ζητήματα που θα έπρεπε να αποτελούν κόκκινη γραμμή για το νομικό κόσμο, ο οποίος μέχρι στιγμής φαίνεται να αντιδρά μόνο όταν τίθενται ζητήματα «αναβολόσημου».
Κι όλα αυτά, με τα κατάλληλα δημοσιεύματα να προλειαίνουν το έδαφος για νέες τροποποιήσεις που, αν εφαρμοστούν, θα εκτοξεύσουν τον πληθυσμό των φυλακών, χωρίς βεβαίως να δώσουν κάποια λύση στα προβλήματα και τις πραγματικές αιτίες που οδηγούν σε παραβατικές συμπεριφορές και έξαρση της εγκληματικότητας. Το χτίσιμο νέων φυλακών, η εξαθλίωση των κρατουμένων, ο εγκλεισμός επ’ αόριστον και χωρίς διέξοδο, η στέρηση της επαφής τους με την κοινωνία, το μόνο που θα προκαλέσουν είναι μεγαλύτερα προβλήματα και ακόμα πιο βαριά εγκληματικότητα, όπως έχει δείξει το παράδειγμα άλλων χωρών με πολύ αυστηρά νομοθετικά πλαίσια και υπερπολλαπλάσιο πληθυσμό κρατουμένων (π.χ. ΗΠΑ).
Ο αγώνας των κρατουμένων πρέπει να γίνει αγώνας και του νομικού κόσμου, είτε αυτό αρέσει στους διαμορφωτές της κοινής γνώμης είτε όχι.
Γιώργος Κακαρνιάς,
Δικηγόρος Αθηνών.
