Η Εναλλακτική Παρέμβαση στις εκλογές του ΔΣΑ

Νοέμβριος 2021

Ημερομηνία:

Μοιραστείτε:

Τοποθέτηση της Εναλλακτικής Παρέμβασης – Δικηγορικής Ανατροπής για το νέο νομοσχέδιο για το άσυλο

Τοποθέτηση της Εναλλακτικής Παρέμβασης – Δικηγορικής Ανατροπής για το νέο νομοσχέδιο για το άσυλο (5/5/2020)

Η Κυβέρνηση και το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου, σε συνέχεια της αντιπροσφυγικής και αντιμεταναστευτικής πολιτικής, με όρους ακροδεξιάς ρητορικής και πρακτικής, έθεσε υπό διαβούλευση και θέτει υπό ψήφιση το σχέδιο νόμου με τίτλο «Βελτίωση Μεταναστευτικής Νομοθεσίας, τροποποίηση διατάξεων των νόμων 4636/2019 (A’ 169), 4375/2016 (A’ 51), 4251/2014 (Α’ 80) και άλλες διατάξεις».

Ήδη ο προηγούμενος Ν. 4636/2019 έθεσε τη βάση για την αφαίρεση και καταστρατήγηση βασικών δικαιωμάτων των αιτούντων/ουσών διεθνή προστασία και προσφύγων, στο όνομα της επιτάχυνσης της διαδικασίας ασύλου (με γνωστές και μάλιστα αποτυχημένες και σε σχέση με τον διακηρυγμένο σκοπό τους συνταγές) και προκάλεσε μια σειρά αντιδράσεις κατά την ψήφιση και εφαρμογή του (από 1/1/2020).

Το νέο σχέδιο νόμου επιχείρησε να εισαγάγει ρυθμίσεις που με εξόφθαλμο τρόπο έπλητταν τον πυρήνα των δικαιωμάτων των αιτούντων/ουσών και των διαδικαστικών εγγυήσεων που κατοχυρώνει μεταξύ άλλων η Οδηγία 2011/95/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, την πλειοψηφία των οποίων η Κυβέρνηση απέσυρε, εν όψει του πλήθους των νομικά εμπεριστατωμένων σχολίων που έγιναν στο πλαίσιο της διαβούλευσης. Αυτό δεν σημαίνει ότι ο νόμος θα «βελτιώσει» τις διαδικασίες όπως υποστηρίζει η αιτιολογική έκθεση, η οποία βέβαια αναφέρει ως μοναδικό στόχο των τροποποιήσεων την επιτάχυνσή τους.

Ποια είναι η πραγματικότητα;

Κάθε νομοθέτημα δεν έρχεται «εν κενώ» για να εφαρμοστεί. Θα εφαρμοστεί με τρόπο που θα υπηρετήσει τη χαραγμένη πολιτική και θα επικυρώσει/ παγιώσει τις παράνομες πρακτικές που εφαρμόζονται διαχρονικά σε βάρος προσφύγων και αιτούντων/ουσών άσυλο, σε αντιστοιχία με τη συνολική ενωσιακή πολιτική της αντιμετώπισης των φτωχών πολιτών τρίτων χωρών ως εξωτερικού εχθρού που όταν διαβαίνουν τα σύνορα γίνονται εσωτερικός εχθρός. Η άνευ νομικού προηγουμένου αναστολή της πρόσβασης στη διαδικασία ασύλου επί ένα μήνα με ΠΝΠ, η στρατιωτικοποίηση της προσφυγικής πολιτικής στα σύνορα με τα γνωστά γεγονότα του Έβρου, οι καταγγελίες για παράνομες επαναπροωθήσεις στην Τουρκία αποβιβασθέντων στη Σάμο προσφύγων, το πλήθος μη καταγεγραμμένων προσφύγων που διαβιούν σε άθλιες συνθήκες αστεγίας στη Βόρεια Ελλάδα, σε συνδυασμό με τις πρόσφατες δηλώσεις του Υπουργού Μετανάστευσης και Ασύλου Ν. Μηταράκη για μηδενικές εισόδους τον Απρίλιο, καταδεικνύουν ότι το πρόβλημα είναι ακόμα πιο θεμελιώδες από τη νομιμότητα των νομοθετικών ρυθμίσεων των διαδικασιών υποδοχής και ασύλου.

Είναι εξάλλου πρόσφατη η διακριτική μεταχείριση των διαμενόντων προσφύγων σε ξενοδοχεία και κέντρα «φιλοξενίας», στους οποίους ουσιαστικά εφαρμόστηκαν με αντίστροφο τρόπο τα μέτρα μείωσης του ρυθμού της διασποράς του COVID-19, αφού στην πραγματικότητα κατέτειναν στην επικέντρωση της διασποράς εντός της κοινότητάς τους (“stay in camps” διακήρυξε ο Υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου Ν. Μηταράκης), ενώ οι γηγενείς προστατευόμαστε «μένοντας σπίτι». Και βέβαια με αμετάβλητες τις απάνθρωπες συνθήκες διαμονής τους σε υπερπλήρη Κέντρα, χωρίς πρόσβαση σε υπηρεσίες.

Δεν είναι η πρώτη φορά που από κυβερνητικής πλευράς τίθεται ως προτεραιότητα η «επιτάχυνση» των διαδικασιών. Την «επιτάχυνση» αναζητούσε ο Γ. Μουζάλας όταν έδωσε ρόλο στο EASO (Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Υποστήριξης για το Άσυλο) στη διαδικασία ασύλου (τον οποίο αναβάθμισε ο Ν. 4636/2019 εκχωρώντας ξεκάθαρα δημόσια εξουσία) και όταν συγκρότησε τις «ανεξάρτητες» επιτροπές προσφυγών στον β’ βαθμό (αποτελούμενες από διοικητικούς δικαστές). Ομοίως και πρόσφατα, στο βωμό της «επιτάχυνσης», θυσιάστηκαν με σαρωτικό τρόπο δικαιώματα και διαδικαστικές εγγυήσεις από το νόμο 4636/2019, που έρχεται το νέο σχέδιο να τροποποιήσει.

Επιτάχυνση ή έκπτωση;

Ένα χαρακτηριστικό του σχεδίου νόμου είναι ότι συντέμνει ακόμη περαιτέρω τα χρονοδιαγράμματα έκδοσης απόφασης επί αιτημάτων ασύλου. Η εμπειρία όμως έχει δείξει ότι η πρόβλεψη σφιχτών χρονοδιαγραμμάτων στη διαδικασία ουδόλως συμβάλλει στην «επιτάχυνση» της εξέτασης, αλλά μόνο στην έκπτωση των δικαιωμάτων των αιτούντων/ουσών και την περαιτέρω υποβάθμιση της ποιότητας των αποφάσεων. Με κάθε τρόπο διακηρύττει η Κυβέρνηση ότι την ενδιαφέρει η παραγωγή αποφάσεων και όχι η σύννομη εξέταση κάθε αιτήματος ασύλου.

Παραμένει όμως κενό γράμμα η νομική συνδρομή, με το Μητρώο δικηγόρων πλήρως υποστελεχωμένο και τους/τις συναδέλφους/ισσες να καλούνται να υποστηρίξουν πολύ μεγάλο αριθμό προσφευγόντων, κάτι που στην πράξη ακυρώνει την όποια δυνατότητα αποτελεσματικής νομικής συνδρομής.

Παραμένει σε ισχύ η σκανδαλώδης πρόβλεψη της απόρριψης της προσφυγής ως απαράδεκτης, όταν σε αυτή δεν αναφέρονται οι αιτιάσεις κατά της πρωτοβάθμιας απόφασης (που ο/η πρόσφυγας χωρίς νομικής συνδρομή πώς θα τεκμηριώσει;).

Παραμένει σε ισχύ η απαίτηση αυτοπρόσωπης παρουσίας ενώπιον της Επιτροπής Προσφυγών για να μην τεκμαρθεί η ανάκληση της προσφυγής, τη στιγμή που η στεγαστική επισφάλεια και η αστεγία είναι η πραγματικότητα για μεγάλο αριθμό αιτούντων/ουσών.

Τέλος, επικυρώνεται η νομοθετική επιλογή της πρόβλεψης «προδήλως» αβάσιμων αιτήσεων, στις οποίες ρητά συγκαταλέγει η προωθούμενη τροποποίηση με το άρθρο 18 του ως άνω σχεδίου νόμου την επίκληση «οικονομικών λόγων», που αποτελούσε πάγια (ελλιπή) αιτιολογία σε μεγάλο αριθμό απορριπτικών αποφάσεων έως τώρα, επιδιώκοντας να επιταχύνει την απόρριψη των αιτήσεων των «οικονομικών μεταναστών». Ωστόσο, η επίκληση οικονομικών λόγων, μπορεί να οδηγήσει σε καθεστώς διεθνούς προστασίας, όταν η ακραία φτώχεια που βιώνει ένα πρόσωπο ή ο αποκλεισμός του από την αγορά εργασίας συνδέεται με τη φυλή, θρησκεία, συμμετοχή σε ιδιαίτερη κοινωνική ομάδα ή τις πολιτικές του πεποιθήσεις. Δεν παραβλέπουμε εξάλλου την εισαγωγή με το ν. 4626/2019 της έννοιας της ασφαλούς χώρας καταγωγής, ως κριτηρίου πρόδηλης αβασιμότητας της αίτησης ασύλου, η οποία επικύρωσε την πρακτική των Αρχών Απόφασης να απορρίπτουν μαζικά αιτήσεις ανθρώπων συγκεκριμένων εθνικοτήτων.

Πολίτες τρίτης κατηγορίας

Παράλληλα προβλέπεται από το σχέδιο νόμου ως υποχρεωτική, η ενσωμάτωση απόφασης απέλασης («επιστροφής») στην απόφαση που απορρίπτει την αίτηση ασύλου στον β΄ βαθμό, η οποία είχε εισαχθεί ως δυνατότητα στον υπό τροποποίηση νόμο 4636/2019, με παράλληλη τη δυνατότητα βεβαίωσης της ανάγκης παραμονής στη χώρα για ανθρωπιστικούς λόγους. Αυτή η κατηγορία εξομοιώνεται από το νόμο με τους υποκείμενους σε εξάμηνη αναβολή απομάκρυνσης, μια σκανδαλωδώς δημιουργηθείσα κατηγορία πολιτών γ’ κατηγορίας, εκτεθειμένων σε εργασιακή εκμετάλλευση και στερούμενων δικαιωμάτων.

Προφανώς και η ευαγγελισθείσα «επιτάχυνση» μόνο λόγους εντυπώσεων εξυπηρετεί, όπως και η πρόβλεψη για Κλειστές Ελεγχόμενες Δομές Νήσων. Η ουσία παραμένει ίδια: μια διαδικασία ασύλου που πειθαρχεί τα σώματα των εγκλείστων, που διεκπεραιώνει τις υποθέσεις χωρίς διαδικαστικές εγγυήσεις, που απηχεί την αντιπροσφυγική ρητορική της Κυβέρνησης και γίνεται το κανάλι διοχέτευσης του θεσμικού ρατσισμού σε έναν προς έναν, μία προς μία των ανθρώπων που διέσχισαν με κίνδυνο ζωής τα ορθωμένα τείχη της Ευρώπης – Φρούριο, ελπίζοντας ότι θα έχουν ένα μερίδιο στην «ευημερία» και το «κράτος δικαίου» της πεφωτισμένης Δύσης. Στο οποίο βρίσκει θέση μια χαρά η πρόβλεψη της εγγραφής στον προϋπολογισμό ειδικής πίστωσης απορρήτων εθνικών αναγκών (άρ. 55 σ/ν), γιατί η «αριστεία» μπορεί να κινείται με ευελιξία μεταξύ διαφάνειας και αδιαφάνειας.

n

Δημοφιλή