Με την από 7/10/2020 ανακοίνωσή της που δημοσιοποιήθηκε αμέσως μετά την έκδοση της δικαστικής απόφασης, η Συντονιστική Επιτροπή της Ολομέλειας των Προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων αποκαλεί τη Χρυσή Αυγή “νεοναζιστική οργάνωση”, “μόρφωμα” και πάντως όχι “κόμμα του συνταγματικού τόξου”, καλώντας τους δικηγόρους σε δημοκρατική εγρήγορση απέναντι σε αντίστοιχα μορφώματα στο μέλλον.
Ως δικηγόροι της πολιτικής αγωγής στη δίκη της Χρυσής Αυγής, ανταποκριθήκαμε στο κάλεσμα για “δημοκρατική εγρήγορση” προτού αυτό εκδοθεί από τη Συντονιστική. Επί πεντέμισι χρόνια, προσφέραμε την εργασία μας στα θύματα της νεοναζιστικής βίας, τους Αιγύπτιους ψαράδες, την οικογένεια του Παύλου Φύσσα, τους κομμουνιστές συνδικαλιστές της Ζώνης του Περάματος, σε ανθρώπους δηλαδή που ούτε κατά διάνοια θα είχαν τη δυνατότητα να παραστούν σε ένα τέτοιο ποινικό δικαστήριο, απέναντι σε μια οργάνωση που ο υπερασπιστικός της πυρήνας πληρωνόταν από το Κοινοβούλιο ως “επιστημονικοί συνεργάτες”. Μάλιστα στα πλαίσια αυτής της προσπάθειας, κινδύνευσε η σωματική ακεραιότητα δικηγόρων της πολιτικής αγωγής που έπεσαν θύματα χρυσαυγίτικων δολοφονικών επιθέσεων, όπως συνέβη στο πρόσωπο της Ελευθερίας Τομπατζόγλου και της Ευγενίας Κουνιάκη.
Με τα εχέγγυα αυτής μας της στάσης, λοιπόν, και χωρίς κίνδυνο παρεξήγησης, οφείλουμε να αναρωτηθούμε: Γιατί εκδίδεται τώρα αυτό το προσκλητήριο; Γιατί όχι νωρίτερα; Γιατί μετά την έκδοση της καταδικαστικής απόφασης;
Η δικαιολογία που δίνει η Συντονιστική είναι η “πάγια θέση [των θεσμικών οργάνων του δικηγορικού σώματος] να μην παρεμβαίνουν σε εκκρεμείς δίκες”. Πρόκειται για προφανή υπεκφυγή. Για τρεις λόγους:
-
- Τα θεσμικά μας όργανα έχουν παρέμβει και μάλιστα επανειλημμένα σε εκκρεμείς δίκες. Για να θυμίσω μόνο τα δύο πιο πρόσφατα παραδείγματα: παρενέβησαν μέσω συμβούλου του ΔΣ του ΔΣΑ, κατ’ εντολή του Προέδρου Δ. Βερβεσού, στη δίκη των δολοφόνων της Ελένης Τοπαλούδη, όπως επίσης παρενέβησαν μετά την υποβολή μηνυτήριας αναφοράς δικηγόρου κατά δικαστικού υπαλλήλου, με συνάντηση του Προέδρου του ΔΣΑ με την Πρόεδρο του Αρείου Πάγου όσον αφορά την επίδικη υπόθεση. Η θέση λοιπόν της μη-παρέμβασης σε εκκρεμείς δίκες δεν είναι πάγια: έχει εξαιρέσεις.
- Αλλά και στην ίδια τη δίκη της Χρυσής Αυγής, θεσμικά όργανα του ΔΣΑ παρενέβησαν και μάλιστα με απολύτως ανοίκειο και μονομερή τρόπο. Σε τηλεοπτική συνέντευξή του στο Kontra Chael στις 2/4/2019, ο Πρόεδρος του ΔΣΑ κ. Βερβεσός απέδωσε την υπέρμετρη διάρκεια της δίκης στην (απολύτως απαραίτητη) συνένωση των δικογραφιών, υιοθετώντας έτσι έναν σημαντικό υπερασπιστικό ισχυρισμό της Χρυσής Αυγής. Στην πραγματικότητα, η καθυστέρηση της δίκης οφειλόταν σε λόγους που είχαν να κάνουν με την αίθουσα, την τακτικότητα των δικασίμων, την αποκλειστική απασχόληση των δικαστών (ζητήματα που αναδείκνυε η πολιτική αγωγή ενόσω η ηγεσία του ΔΣΑ τηρούσε σιγή ιχθύος), αλλά και σε συνειδητή στρατηγική κωλυσιεργίας της υπεράσπισης. Φυσικά η παρέμβαση του Προέδρου του ΔΣΑ δεν έμεινε ανεκμετάλλευτη. Μάρτυρες υπεράσπισης της Χρυσής Αυγής κατέθεσαν το περιεχόμενο των δηλώσεων αυτών στο ακροατήριο, με αποτέλεσμα η θέση αυτή να καταστεί αντικείμενο της δίκης και να αξιοποιηθεί δεόντως από πλευράς ναζιστικού μορφώματος.
- Αν, τέλος, κάποιος λάβει στα σοβαρά την “πάγια θέση της μη παρέμβασης”, όπως αυτή αναφέρεται, δεν μπορεί παρά να παρατηρήσει ότι η δίκη είναι ακόμα “εκκρεμής”! Δεν έχει τελειώσει καν σε πρώτο βαθμό (στο ακροατήριο συζητώνται ακόμα τα ζητήματα ποινών), ενώ – και να είχε τελειώσει σε πρώτο βαθμό – εκκρεμεί το Εφετείο, είναι δε σίγουρο ότι θα καταστεί αμετάκλητη μετά από πολλά πολλά χρόνια…
- Ας μην παρεξηγηθώ. Προφανώς και καλώς έπραξε η Συντονιστική Επιτροπή και – έστω και καθυστερημένα – εξέδωσε την εν λόγω ανακοίνωση. Η αιτιολογία είναι σαφής και προσυπογράφω μέχρι τελείας το περιεχόμενό της, γι’ αυτό και αρκούμαι να το αναπαράγω: “Το δικηγορικό σώμα, με την ιστορία και τις παραδόσεις του, αποτελεί διαχρονικά θεματοφύλακα των δημοκρατικών ιδεωδών και των ατομικών ελευθεριών και έχει σταθεί αντιμέτωπο σε κάθε προσπάθεια δημοκρατικής εκτροπής και αλλοίωσης του πολιτεύματος”. Η ναζιστική εγκληματική οργάνωση “Χρυσή Αυγή”, σπορά του γερμανικού στρατού κατοχής (κατά δήλωση του Αρχηγού της) και του Απριλιανού πραξικοπήματος, αποτέλεσε πράγματι κίνδυνο για τη δημοκρατία.
Όμως εδώ είναι και ο πυρήνας της διαφωνίας μας με την ηγεσία που προσφέρουν οι σημερινοί ιθύνοντες του δικηγορικού σώματος.
Αν όντως η Συντονιστική πίστευε τα όσα έγραφε, τότε ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών, ως τοπικά αρμόδιος μιας και το δικαστήριο που δίκαζε ήταν το Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων Αθηνών, εκπροσωπώντας και το σύνολο του δικηγορικού σώματος πανελλαδικά, θα έπρεπε στο ξεκίνημα της δίκης της Χρυσής Αυγής, στις 20 Απριλίου 2015, να διεκδικήσει τον ρόλο της πολιτικής αγωγής!
Και ας μην σπεύσει κάποιος να μου πει ποιά θα ήταν η τύχη ενός τέτοιου διαβήματος, θυμίζοντάς μου τα πορίσματα της θεωρίας και τη σχετική νομολογία. Μου είναι γνωστά.
Το διάβημα αυτό, ειδικά αν συνοδευόταν από δημόσιες εκδηλώσεις και τοποθετήσεις, θα επικύρωνε στα μάτια της κοινωνίας εκείνον τον ρόλο που θεωρητικά αξιώνουμε ως δικηγόροι: του θεματοφύλακα των δημοκρατικών ιδεωδών και των ατομικών ελευθεριών.
Και φυσικά καμία αντίφαση δεν θα δημιουργούσε αυτό με την παρουσία δικηγόρων-μελών του ΔΣΑ στα έδρανα της υπεράσπισης. Όταν διεξάγονταν οι δίκες της Χούντας, ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών δεν αμφισβήτησε ποτέ το δικαίωμα των πραξικοπηματιών να έχουν δικηγόρους. Όμως αυτό δεν σήμανε την μη διατύπωση γνώμης για την ανάγκη καταδίκης των κατηγορουμένων έστω και αν η δίκη ήταν “εκκρεμής”.
Αν θέλει κανείς να ψάξει τα βαθύτερα αίτια της απαξίωσης του δικηγορικού επαγγέλματος και τη μετατροπή του κλάδου μας σε “καρπαζοεισπράκτορα” της εκάστοτε κυβέρνησης, ας την αναζητήσει και στο πόσο οι ίδιοι, μέσω των ηγεσιών μας, φτηνύναμε τον θεσμικό μας ρόλο και εγκαταλείψαμε πεδία κοινωνικής παρέμβασης που θα δυνάμωναν την διαπραγμευτική μας ισχύ.
Αυτά όμως είναι σκέψεις που τις κάνουν δυνάμεις που είναι διαθέσιμες να έρθουν σε σύγκρουση με την εκτελεστική εξουσία, κάτι που ειδικά τους μήνες της πανδημίας οι ηγεσίες μας απέδειξαν ότι δεν έχουν καμία διάθεση να πράξουν.
Ως υστερόγραφο, ας σημειώσω την τόλμη που επέδειξε ο προσφάτως επανεκλεγείς Πρόεδρος της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων Χριστόφορος Σεβαστίδης που, τόσο με προγενέστερη αρθρογραφία του όσο και με τη σεμνή και χωρίς τυμπανοκρουσίες παρουσία του τη μέρα έκδοσης της απόφασης, έλαβε σαφή θέση για το ιστορικό διακύβευμα αυτής της υπόθεσης. Μείναμε έτσι μόνοι εμείς, οι δικηγόροι και τα συλλογικά μας όργανα, να αναμένουμε τι θα πουν οι δικαστές της έδρας για να τοποθετηθούμε…
Χαμένες ευκαιρίες από μια ηγεσία κατώτερη των προκλήσεων και των προσδοκιών. Επείγει να αλλάξουμε συλλογική πορεία.
*Ο Θανάσης Καμπαγιάννης είναι δικηγόρος πολιτικής αγωγής στη δίκη της Χρυσής Αυγής και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του ΔΣΑ με την “Εναλλακτική Παρέμβαση – Δικηγορική Ανατροπή”.
