Αναδημοσιεύουμε κείμενο της δικηγόρου Ευγενίας Κουνιάκη, συνηγόρου οικογένειας Σύριων υπηκόων, για την πρόσφατη, πολύκροτη υπόθεση των 38 προσφύγων στον Έβρο. Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα των Συντακτών (21/11/2022).
«Εκεί μας είπανε: γδυθείτε»: η υπόθεση των 38 προσφύγων του Έβρου (της Ευγενίας Κουνιάκη)
Η υπόθεση των 38 ήταν ενοχλητική για την κυβέρνηση. Ήταν ενοχλητική γιατί σε μια σειρά επαναπροωθήσεων προσφύγων στις νησίδες και εν γένει στον Έβρο αναγκάστηκε να προβεί στον τελικό εντοπισμό τους και στην υπαγωγή τους σε διαδικασίες υποδοχής και ταυτοποίησης.
Είχαν προηγηθεί και άλλες αποφάσεις ασφαλιστικών μέτρων του ΕΔΑΔ, τις οποίες όμως οι ελληνικές αρχές παραβίασαν και επαναπροώθησαν τους πρόσφυγες.
Η ανάληψη της υπόθεσης των 38 (που στην αρχή ήταν 50) ήταν δύσκολη καθώς κατά πάσα πιθανότητα το μέλλον τους θα ήταν η επαναπροώθησή τους στην Τουρκία. Ομως η ανάληψη της υπόθεσης ήταν επιβεβλημένη μετά την καταγγελία για τρεις νεκρούς, δύο εξ αυτών να επιπλέουν στο ποτάμι – βάσει των βίντεο που μας στάλθηκαν.
Στις 26.7.2022 οι 50 πρόσφυγες επαναπροωθήθηκαν στην Τουρκία. Η εμπειρία από τις επαναπροωθήσεις στον Έβρο είναι ότι όταν η υπόθεση αρχίζει και παίρνει δημόσιες διαστάσεις, όταν αρχίζουν και συγκεντρώνονται αποδεικτικά υλικά για την παρουσία τους στο σημείο που οι Αρχές αρνούνται την παρουσία τους, τότε αναλαμβάνουν δράση οι «αρμόδιοι» για τις επαναπροωθήσεις.
Στις 25.7.2022 είχαμε σαφή στοιχεία (βίντεο, φωτογραφίες, επεξεργασία μεταδεδομένων από φωτογραφίες για την ακριβή τοποθεσία, μαρτυρίες από την ενδοχώρα ότι άκουσαν τις φωνές των προσφύγων που ζητούσαν βοήθεια) και δημόσιες παρεμβάσεις για τη διάσωσή τους. Τα ξημερώματα της 26ης Ιουλίου επαναπροωθήθηκαν στην Τουρκία. Η συντριπτική πλειονότητα των προσφύγων έχει περιγράψει με πλήρη λεπτομέρεια και ακρίβεια τα γεγονότα της επαναπροώθησής τους από τις ελληνικές αρχές σε εμάς αλλά και στην Υπηρεσία Ασύλου.
Ενδεικτικά αναφέρω μία μαρτυρία από τα γεγονότα της επαναπροώθησης ενώ βρίσκονται στην ενδοχώρα, όχι στη νησίδα:
«Εκεί μας είπανε “γδυθείτε”. Στην αρχή βγάλαμε τα παπούτσια, μετά μας είπαν “όχι, γδυθείτε και βγάλτε και το παντελόνι και το πανωφόρι” και μείναμε με τα μποξεράκια. Μετά μας είπανε “βγάλτε και αυτό” και μείναμε τελείως γυμνοί. Μετά μας πήραν από εκεί, μέτρησαν μέχρι το τρία να ντυθούμε, δεν πρόλαβα να βάλω το παντελόνι και πήρανε μετά εμένα και άλλον έναν και μας είπανε να μαζέψουμε σε μία σακούλα ό,τι βγάλαμε, τα ρούχα που ήτανε κάτω, μας είπαν να τα βάλουμε σε μία σακούλα, μετά μας πήραν με ένα αυτοκίνητο, προχωρήσαμε κάπου, δεν ήταν μακριά, κανένα μισάωρο, και κατεβήκαμε κάτω, κάψαμε τη σακούλα με τα πράγματα. Εν τω μεταξύ τον άλλο που είχα μαζί άκουγα τις φωνές του, έτρωγε ξύλο και μετά μας επέστρεψαν».
Σημειωτέον και για την ακρίβεια των γεγονότων, τα βίντεο που έχουμε από τις 25.7, τα οποία έχουν δει το φως της δημοσιότητας, είναι από το ελληνικό μέρος της νησίδας, και αν οι ελληνικές αρχές ήθελαν να τους διασώσουν θα μπορούσαν. Παρ’ όλα αυτά, μπήκαν στη νησίδα, στο τουρκικό ή στο ελληνικό μέρος άγνωστο, αλλά μπήκαν, τους συνέλαβαν, τους οδήγησαν στην ενδοχώρα και μετά τους επαναπροώθησαν στην Τουρκία.
Η ελληνική κυβέρνηση όπως και εμείς ως πληρεξούσιοι δικηγόροι είχαμε την υποχρέωση στις 27.7.2022 να ενημερώσουμε το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για την κατάσταση των προσφύγων. Εμείς ενημερώσαμε με όσα γνωρίζαμε, ενώ οι ελληνικές αρχές δεν το έκαναν. Όπως δεν το είχαν κάνει και σε άλλες περιπτώσεις επαναπροωθήσεων.
Οι πενήντα πρόσφυγες οδηγήθηκαν δια της βίας στην Τουρκία και μετά από διάφορες βίαιες μετακινήσεις οδηγήθηκαν εκ νέου στην αρχική νησίδα. Στις 9.8.2022 λάβαμε καταγγελία για τον θάνατο της Μαρίας και τον κίνδυνο ζωής που διέτρεχε η αδελφή της, Άγια. Λάβαμε φωτογραφίες του νεκρού παιδιού. Ενημερώσαμε τις Αρχές που δεν ήξεραν τότε την εκ νέου δια της βίας προώθησή τους από τις τουρκικές αρχές στη νησίδα. Προσπαθούσαμε να σώσουμε την αδελφή της. Οι Αρχές και πάλι αδυνατούσαν να τους εντοπίσουν. Προσπαθούσαμε να συγκεντρώσουμε –και συγκεντρώσαμε– στοιχεία για την παρουσία τους στη νησίδα.
Τότε, στις 11.8, οι ελληνικές αρχές ανακοίνωσαν ότι οι πρόσφυγες βρίσκονται σε σημείο εκτός της ελληνικής επικράτειας, εννοώντας τελικά ότι ήταν στη νησίδα, αλλά σε κάποια μέτρα απόσταση από το ελληνικό έδαφος. Λες και οι πρόσφυγες έμεναν ακίνητοι σε ένα σημείο. Μετά δημοσίως οι ελληνικές αρχές διά υπουργών τους έλεγαν ότι η νησίδα είναι τουρκική και θέλαμε να δημιουργήσουμε συνοριακό πρόβλημα. Ποιο συνοριακό πρόβλημα; Να πάνε σε μία νησίδα και να φωνάξουν τους ανθρώπους αν χρειάζονται βοήθεια να έρθουν προς το μέρος τους. Συνοριακό πρόβλημα είναι να καλούνται οι τουρκικές αρχές να τους διασώσουν και οι πρόσφυγες φοβούμενοι τον κίνδυνο επαναπροώθησής τους πια στη Συρία να τρέχουν απελπισμένοι προς την ελληνική πλευρά με κίνδυνο ζωής.
Για όσους αμφισβητούν τον θάνατο της Μαρίας, την επόμενη φορά που θα διατρέχει κίνδυνο ένα παιδί στα σύνορα, να επιτραπεί η είσοδος στην περιοχή σε δικηγόρους, δημοσιογράφους, γιατρούς και οργανώσεις. Όμως, παρ’ όλα αυτά, μια σειρά μαρτυρίες επιβεβαιώνουν τον θάνατο και την ταφή της. Οι γονείς, σε αντίθεση με όσα εξακολουθούν να αναπαράγουν ορισμένα μέσα ενημέρωσης, έχουν κάνει αίτημα εκταφής και έχει ήδη δημοσιοποιηθεί. Όμως, όταν η μητέρα ρωτά: «Εδώ οι Αρχές έλεγαν ότι δεν μας έβρισκαν στη νησίδα, θα βρουν το παιδί μας;», η απάντηση δυστυχώς είναι προφανής για όποιον γνωρίζει τι συμβαίνει στα σύνορα.
