Πόσες ακόμη φορές θα αλλάξει ο Ποινικός Κώδικας αιφνιδιαστικά μέχρι να ικανοποιηθεί ο ποινικός λαϊκισμός και η απέχθεια της κυβέρνησης για τον σωφρονιστικό προσανατολισμό του ποινικού δικαίου; (Ανακοίνωση της Εναλλακτικής Παρέμβασης – Δικηγορικής Ανατροπής, 23/3/2022)
Για πολλοστή φορά η κυβέρνηση αιφνιδιάζει με νέα εν κρυπτώ τροποποίηση του Ποινικού Κώδικα, αυτή τη φορά κρυμμένη στις διατάξεις του εν πολλοίς άσχετου Ν. 4908/2022 «Μέτρα αντιμετώπισης της οπαδικής βίας, ενίσχυση του θεσμικού πλαισίου λειτουργίας των λεσχών φιλάθλων, αθλητικός εθελοντισμός, πνευματικός αθλητισμός, ηλεκτρονικός αθλητισμός (e-sports), εργασιακός αθλητισμός, άλλες διατάξεις για τον εκσυγχρονισμό της αθλητικής νομοθεσίας και λοιπές διατάξεις».
Μετά την πρόσφατη εκτεταμένη τροποποίηση του ΠΚ χωρίς καμία διαβούλευση, με την οποία περιορίστηκαν θεμελιώδεις θεσμοί και δικαιώματα, όπως η υφ’ όρον απόλυση, οι αυτοδίκαιες αναστολές, κατέστη η ισόβια κάθειρξη μοναδική ποινή για μεγάλο αριθμό αδικημάτων, καταλύθηκε το δικαίωμα του κατηγορούμενου να ελέγχει τη διαδικασία λήψης γενετικού υλικού σε αυτόφωρα αδικήματα κ.ά., αυτή τη φορά στο στόχαστρο της κυβέρνησης μπήκε η αναστολή εκτέλεσης ποινών.
Με το άρθρο 72 ν. 4908/2022, τροποποιήθηκε η παρ. 3 του άρθρου 187 ΠΚ και διευρύνθηκε η τυποποίηση του εγκλήματος της «συμμορίας» (σύσταση οργάνωσης και συμφωνίας δύο τουλάχιστον προσώπων για την από κοινού τέλεση πλημμελημάτων) ώστε να περιλαμβάνει και αδικήματα που στρέφονται κατά της προσωπικής ελευθερίας, της ιδιοκτησίας ή της περιουσίας (πέραν δηλαδή των εννόμων αγαθών της ζωής, της σωματικής ακεραιότητας, της ανηλικότητας). Παράλληλα, προστίθεται στο άρθρο παρ. 6 σύμφωνα με την οποία «6. Στις περιπτώσεις καταδίκης για αξιόποινες πράξεις του παρόντος άρθρου, καθώς και για τα συναφή αδικήματα που συνεκδικάστηκαν με την ίδια απόφαση, η ποινή δεν αναστέλλεται ούτε μετατρέπεται με κανέναν τρόπο, τυχόν δε ασκηθείσα έφεση δεν έχει αναστέλλουσα ισχύ.»
Οι νέες αυτές διατάξεις δεν υπαγορεύονται από κάποια κοινωνική αναγκαιότητα και καμία σχέση δεν έχουν με την αντιμετώπιση της οπαδικής βίας, ή μορφών σοβαρού οργανωμένου εγκλήματος. Πρόκειται για επικίνδυνη και δυσανάλογη διεύρυνση των διατάξεων για τις οποίες ο ποινικός νομοθέτης επιφυλάσσει την πλέον αυστηρή μεταχείριση, πέρα από έννομα αγαθά όπως είναι η ζωή και σε αυτά όπως η περιουσία. Αλλά το κυριότερο, με τις νέες διατάξεις, ακόμη και στην περίπτωση από κοινού τέλεσης πλημμελημάτων που θίγουν την περιουσία ή ιδιοκτησία τρίτων αποκλείεται πλέον η χορήγηση αναστολής εκτέλεσης ποινής κατ’ άρθρο 99 ΠΚ, η μετατροπή της ποινής σε κοινωφελή εργασία, και το ανασταλτικό αποτέλεσμα της έφεσης.
Η κυβέρνηση διολισθαίνει διαρκώς σε μια εργαλειακή αντιμετώπιση του ποινικού δικαίου με διαρκείς αντιδραστικές παρεμβάσεις εντασσόμενες στην πολιτικής της ατζέντα του «Νόμου και της τάξης». Η διαρκής αυστηροποίηση, η επέκταση των ποινών δεν είναι παιχνίδι στα χέρια της κυβέρνησης και της επιδίωξής της να τροφοδοτεί ένα αντιδραστικό ή ακροδεξιό ακροατήριο. Ο ποινικός προσανατολισμός να «γεμίσουν οι φυλακές» αποτελεί σοβαρή οπισθοδρόμηση, είναι αντιεπιστημονικός και πολύ μακριά από τις σύγχρονες αντιλήψεις περί σωφρονισμού. Και βέβαια είναι απρόσφορος, αφού η πραγματικότητα έχει αποδείξει ότι όχι μόνο δεν περιορίζει την όποια εγκληματικότητα, αλλά αντίθετα, δημιουργεί μόνο περιθωριοποίηση και κοινωνικά αδιέξοδα.
Ο φυσικός Δικαστής με βάση τις κάθε φορά περιστάσεις θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα αξιολόγησης των περιστάσεων και χορήγησης αναστολής και όχι να δεσμεύεται από δυσανάλογες, αδιάκριτες και σιδηρόφραχτες διατάξεις.
Η κυβέρνηση άλλωστε έχει από καιρού αποκαλύψει τους πραγματικούς σκοπούς της ποινικής της υστερίας και ήδη διαφημίζει ότι οι νέες διατάξεις είναι φωτογραφικές για την αντιμετώπιση πράξεων που συνδέονται με διαδηλώσεις και διαμαρτυρίες. Το να μην είναι δυνατό να χορηγηθεί αναστολή εκτέλεσης ποινής για πλημμελήματα που αφορούν σε υλικές ή περιουσιακές ζημιές και μάλιστα αδιάκριτα είναι ήδη από μόνο του δυσανάλογο. Αλλά είναι ακόμη περισσότερο επικίνδυνο υπό το φως της γνωστής πραγματικότητας της βιομηχανίας κατασκευασμένων διώξεων που στήνουν συχνά τα κυβερνητικά επιτελεία με την ΕΛΑΣ. Μια αστυνομία που έχει διεθνώς καταγγελθεί για σκευωρίες και άδικες κατηγορίες, όπως για παράδειγμα στην περίπτωση του “Ινδιάνου” κ.ά. περιπτώσεις.
Τέτοιες ποινικές διατάξεις που επιρρίπτουν τις πιο βαριές ποινές, χωρίς δικαίωμα αναστολής είναι εργαλείο στα χέρια ενός διάτρητου συστήματος στημένων διώξεων σε βάρος διαδηλωτών, αγωνιστών, συνδικαλιστικών και εργατικών οργανώσεων. Δεν πρόκειται άλλωστε για υποθέσεις, αλλά τις επιδιώξεις της αυτές έχει ήδη αποκαλύψει η κυβέρνηση με το νόμο Χρυσοχοΐδη που επιχείρησε να καταστήσει κάθε συλλογικό ή συνδικαλιστικό φορέα υπεύθυνο για τυχόν ζημιές σε διαμαρτυρίες κλπ.
Να σταματήσει η κυβέρνηση να μεταχειρίζεται τον ΠΚ σαν εργαλείο εξόντωσης (αντί για ποινικό σωφρονισμό) και καταστολής της κοινωνικής και πολιτικής αντιπολίτευσης.
Να σταματήσει να αποκλείει προκλητικά το νομικό κόσμο, τους Δικηγορικούς Συλλόγους και Ενώσεις Δικαστών από τις νομοθετικές της παρεμβάσεις σε τόσο καίρια ζητήματα, όπως είναι οι διατάξεις του ΠΚ, παρεμβάσεις που μπορούν να διαρρήξουν την κοινωνική ζωή και την προστασία θεμελιωδών εγγυήσεων.
Να σταματήσει να νομοθετεί κρυφά και χωρίς καμία διαβούλευση για να αποφύγει την κοινωνική και νομική κριτική.
Ο ΔΣΑ, οι Δικηγορικοί Σύλλογοι της χώρας πρέπει να αντιταχθούν σθεναρά στην εκτροπή της νομοθετικής πρωτοβουλίας της κυβέρνησης σε διαρκή αιφνιδιασμό της κοινωνίας και του νομικού κόσμου. Να περιφρουρήσουν την ανθρωπιστικό και σωφρονιστικό προσανατολισμό του σύγχρονου ποινικού δικαίου, τα θεμελιώδη δικαιώματα των κατηγορουμένων και κρατουμένων.
