Με τις μέλισσες της δικηγορίας! (των Αναστασίας Σταυροπούλου και Γιώργου Βλάχου)
Για να αποτρέψουμε άλλα 4 χρόνια εκκωφαντικής απουσίας οποιασδήποτε συλλογικής προοπτικής για τους δικηγόρους
Για τη δημοκρατία και τα δικαιώματα
Οι φετινές εκλογές των Δικηγορικών Συλλόγων διεξάγονται μπροστά σε ένα σταυροδρόμι για τους δικηγόρους και τους συλλόγους τους. Τα τελευταία τέσσερα χρόνια είναι ίσως η πιο πιεστική περίοδος για τους δικηγόρους και τη δικηγορία. Οι συνθήκες της πανδημίας ενίσχυσαν τα μεγάλα προβλήματα του κλάδου, την διάλυση της ασφάλισης και την μετατροπή της από κοινωνικό δικαίωμα σε οικονομικό βραχνά, τη δυσκολία επιβίωσης χιλιάδων αυτοαπασχολούμενων συναδέλφων και την εντεινόμενη συγκέντρωση της δικηγορικής ύλης, την καταβαράθρωση και απώλεια των αμοιβών σε μια κοινωνία χειμαζόμενη από την φτωχοποίηση, την ένταξη των νέων μισθωτών και ασκουμένων δικηγόρων σε μια αρρύθμιστη εργασιακή πραγματικότητα, χωρίς καμία προστασία.
Κανείς δεν εκπλήσσεται με αυτές τις εξελίξεις. Τη διάλυση του επαγγέλματος, όπως το γνωρίζαμε την παρακολουθούμε εδώ και χρόνια, από τα μνημόνια και τον διακηρυγμένο στόχο μείωσης του υποτιθέμενου δικηγορικού «υπερπληθυσμού», τις ασφαλιστικές μεταρρυθμίσεις από το ν. Κατρούγκαλου μέχρι και τις μεταρρυθμίσεις Βρούτση, αλλά και την πρόσφατη εισαγωγή κεφαλαιοποιητικού συστήματος στην επικουρική ασφάλιση. 1,5 χρόνο κλειστά Δικαστήρια, χωρίς καμία απολύτως στήριξη, αλλά με περισσό εμπαιγμό, από την Πολιτεία αποτελείωσαν αυτό το έργο. Σήμερα η εξώθηση των συναδέλφων από το επάγγελμα παίρνει τη μορφή των δικηγόρων που παραδίδουν τα κλειδιά των γραφείων τους, των νέων που ψάχνουν εναγωνίως διέξοδο σε άλλες επαγγελματικές προοπτικές.
Αυτή η διάλυση συνοδεύεται από την εκκωφαντική σιωπή της ηγεσίας του ΔΣΑ. Σιωπή για τα μεγάλα, τα καθημερινά προβλήματα επιβίωσης των συναδέλφων. Η πρόταση της ένοχης ηγεσίας Βερβεσού αλλά και των «αντιπολιτευόμενων» φιλοκυβερνητικών παρατάξεων είναι ουσιαστικά κοινή. Για τα ζητήματα της δικηγορίας μας σπρώχνουν στην ακόμη μεγαλύτερη εξατομίκευση, στον αέναο καθημερινό ατομικό αγώνα καταρτισμένων επιστημόνων μέσα από το κυνήγι των ΕΣΠΑ, σεμιναρίων, πιστοποιήσεων για παραπληρωματικές οιονεί νομικές υπηρεσίες. Δεν πρόκειται να διασφαλίσουν τη δικηγορική εργασία τα σεμινάρια του ΔΣΑ για τη διαμεσολάβηση, τα κουπόνια για τα pos, ούτε το να «χωθούν» και οι δικηγόροι σε νέες μπίζνες που ανοίγονται από τη διάλυση της κρατικής ευθύνης για την απόδοση συντάξεων για εξευτελιστικές μάλιστα αμοιβές, λύσεις που πλασάρει η ηγεσία Βερβεσού. Έχουν μετατρέψει το Δικηγορικό Σύλλογο σε διαμεσολαβητή παράλογων κυβερνητικών μέτρων, αρμόδιο την ομαλή εφαρμογή τους. Ούτε μια φωνή διεκδίκησης, συλλογικής αντίστασης του κλάδου.
Ίδια και χειρότερη, η σιωπή για τις ευρύτερες κοινωνικές και νομοθετικές εξελίξεις που αλλοιώνουν θεσμικές εγγυήσεις και δημοκρατικά δικαιώματα και το χαρακτήρα του κράτους δικαίου. Από το νομοθετικό περιορισμό του θεμελιώδους δικαιώματος στη συνάθροιση με το ν. 4703/2020, την αναστολή συνταγματικών δικαιωμάτων επί ένα ολόκληρο έτος με ΚΥΑ με διατάξεις της αστυνομίας, μέχρι τις δραστικές επιγενόμενες και επικείμενες τροποποιήσεις του Ποινικού Κώδικα που ανατρέπουν ιστορικά διαμορφωμένους και δοκιμασμένους θεσμούς όπως η αναστολή εκτέλεσης ποινής ή η υφ’ όρων απόλυση, ο ΔΣΑ φαίνεται να έχει απωλέσει πλέον κάθε ενδιαφέρον να διατηρήσει ένα σημαίνοντα ρόλο στις δικαιϊκές, κοινωνικές και πολιτικές εξελίξεις.
Μόνο απαξίωση και ανυποληψία περιμένει έναν τέτοιο επιστημονικό κλάδο, αποδέκτη τετελεσμένων, νεροκουβαλητή των κυβερνήσεων. Η ίδια ανυποληψία που δοκιμάσαμε με τα Voucher της κοροϊδίας, και όλες τις φορές που τα Δικαστήρια λειτουργούσαν χωρίς στοιχειώδη μέτρα προστασίας από τον Covid-19, ή όταν δεν γνωρίζαμε ποιες υποθέσεις θα εκδικαστούν λίγο πριν την εκφώνηση των υποθέσεων. Απαξίωση από το ίδιο των σώμα των δικηγόρων και ιδίως των νέων, των μισθωτών, της πλειοψηφίας των αυταπασχολούμενων συναδέλφων που δεν περιμένουν τίποτα πια από μια ηγεσία απρόθυμη και για τη στοιχειώδη συλλογική διεκδίκηση. Αλλά και ανυποληψία έναντι της κοινωνίας που προσδοκά από το νομικό και δικηγορικό κόσμο να μην εθελοτυφλεί σαν τη χειρότερη συντεχνία αλλά να παρεμβαίνει σε καίριες στιγμές που διακυβεύονται κεκτημένα κοινωνικά και πολιτικά δικαιώματα.
Η απουσία ηχηρών παρεμβάσεων του ΔΣΑ για ζητήματα ευρύτερου κοινωνικού ενδιαφέροντος όχι απλά δεν είναι το σύνηθες, αλλά κατάντια της ηγεσίας του. Σε σχετική μελέτη τα ιστορίας του ΔΣΑ μέσα από τα πρακτικά των συνεδριάσεων του ΔΣ επισημαίνεται: «Στις δεκαετίες 1950 και 1960 ο Δικηγορικός Σύλλογος τοποθετήθηκε σε μείζονα πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα ερχόμενος σε αντιπαράθεση και με την εκτελεστική εξουσία. Σημειώνουμε ενδεικτικά το ζήτημα των εκτοπίσεων αλλά και των δικών περί κατασκοπείας, της ετεροδικίας του προσωπικού των αμερικάνικων βάσεων στην Ελλάδα, των δικαιωμάτων των πολιτικών κρατουμένων. Παράλληλα ο Σύλλογος επενέβη σε μια σειρά από δίκες, όπως στη δίκη των Αεροπόρων το 1953, ζητώντας τη διασφάλιση των δικαιωμάτων των κατηγορουμένων και των δικηγόρων τους»1. Είναι η εποχή της μεγάλης κοινωνικής και επιστημονικής ανάπτυξης του Συλλόγου, της καθιέρωσης του Νομικού Βήματος και της ανάπτυξης πολύπλευρης δράσης από επιστημονικά συνέδρια και διάλογο για επίκαιρα ζητήματα του δικαίου και της δικαιοσύνης, μέχρι και δραστηριότητα με διεθνή ακτινοβολία. Από αυτήν την παρακαταθήκη αναδείχθηκαν πρωτοπόρες μορφές δικηγόρων αγωνιστών αλλά και καθιερώθηκε ο ρόλος των Δικηγορικών Συλλόγων ως υπερασπιστών του κράτους δικαίου, των δικαιωμάτων και ελευθεριών μέχρι και το διορισμό ηγεσίας από τη δικτατορία, και τις διώξεις, εκτοπίσεις και εκτελέσεις από το δικτατορικό καθεστώς δεκάδων μελών, αγωνιστών και δημοκρατών δικηγόρων2. Αυτός ο ρόλος του ΔΣΑ, ως ενεργού παρατηρητή εξελίξεων και πόλου υπεράσπισης δημοκρατικών ελευθεριών και εγγυήσεων του κράτους δικαίου τροφοδοτεί επί δεκαετίες το κύρος και του συλλόγου και του κλάδου και σε τελική ανάλυση τη θεσμική και διαπραγματευτική του βαρύτητα για την υπεράσπιση των συμφερόντων των ίδιων των δικηγόρων.
Η ηγεσία και οι δυνάμεις που σπρώχνουν το σύλλογο στην αφωνία δεν είναι όμως απαραίτητο να συμπαρασύρουν έναν ολόκληρο ζωντανό κλάδο εργαζόμενων στην ήττα. Κι αν η ηγεσία του ΔΣΑ έλαμψε δια της απουσίας της, ένα μαζικό ρεύμα μαχόμενων και μαχητικών δικηγόρων έκανε την εμφάνισή του περισώζοντας την τιμή ενός ολόκληρου κλάδου. Από την ιστορική δίκη της Χρυσής Αυγής, τη δίκη των δολοφόνων του Ζ. Κωστόπουλου, τις δίκες αγωνιστών ενάντια στους ληστρικούς πλειστηριασμούς κατοικιών, μέχρι την καθημερινή και ακούραστη υπεράσπιση του δικαιώματος στη διαδήλωση, την καταγγελία της αστυνομικής βίας και κρατικής αυθαιρεσίας, την υπεράσπιση θυμάτων σεξουαλικών κακοποιήσεων, μέχρι το άνοιγμα του νομικού και πολιτικού διαλόγου για τις αντιδραστικές μεταρρυθμίσεις στο ποινικό, το προσφυγικό δίκαιο, συνάδελφοι και συναδέλφισσες με τη ζωντάνια και την πρωτοβουλία τους έστρεψαν το βλέμμα προς τους δικηγόρους και τη φωνή τους.
Αυτοί οι συνάδελφοι, οι δικηγόροι υπερασπιστές, οι νέοι και οι νέες, οι μέλισσες της δικηγορίας, είναι οι δημιουργοί ενός νέου σύγχρονου οράματος για το επάγγελμα και τον κλάδο, μιας προοπτικής συλλογικής, για μια δουλειά με αξιοπρέπεια και ευρύτερη κοινωνική συμβολή. Αυτό το δίχτυ ανθρώπων, αξίζει να πάρει μορφή και έκφραση και στις φετινές εκλογές του ΔΣΑ, απέναντι στην απομόνωση και την απελπισία και το δόγμα «ο σώσων εαυτώ σωθήτω».
Η Εναλλακτική Παρέμβαση, οι άνθρωποί της με τη αδιάκοπη δράση και την ασίγαστη φωνή τους αποτέλεσαν το νεύρο και κρίσιμο κομμάτι αυτού του ρεύματος. Για μια τέτοια προοπτική, αξίζει να στηριχθεί σε αυτές τις εκλογές του ΔΣΑ η Εναλλακτική Παρέμβαση – Δικηγορική Ανατροπή και η υποψηφιότητα του Προέδρου της Θανάση Καμπαγιάννη. Για έναν ΔΣΑ που θα εκφράζει τους δικηγόρους, για να δυναμώσει η φωνή του δημοκρατικού νομικού κόσμου, στο πλευρό της κοινωνικής δικαιοσύνης.
Αναστασία Σταυροπούλου, Γιώργης Βλάχος,
Υποψήφιοι Σύμβουλοι ΔΣΑ με την Εναλλακτική Παρέμβαση – Δικηγορική Ανατροπή και τον Θανάση Καμπαγιάννη.
1 Καραμανωλάκης Β- Χριστοφιδάκη Ε, «Ο Δ.Σ.Α. μέσα από τα πρακτικά του Δ.Σ. 1909 -1975», https://tinyurl.com/2p8dpafc
2 Παπαδάκης Κ., Πίσω στα χρόνια της ντροπής, https://tinyurl.com/2p8dzety
