[Αναδημοσιεύουμε κείμενο που δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα των Συντακτών, 11/10/2021, με αφορμή αφιέρωμα της εφημερίδας στο υπό διαβούλευση νομοσχέδιο για τον νέο ΠΚ και ΚΠΔ.]
Να αντισταθούμε στον ποινικό λαϊκισμό (του Θ. Καμπαγιάννη*)
Το στίγμα των υπό διαβούλευση διατάξεων του Ποινικού Κώδικα και του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας δίνεται από τους πηχυαίους τίτλους των φιλικών προς την κυβέρνηση μέσων ενημέρωσης. Η κεντρική κατεύθυνση των αλλαγών δείχνει προς την αυστηροποίηση των ποινών και την έκτιση περισσότερου χρόνου στη φυλακή. Θα ικανοποιηθεί έτσι το αίσθημα δικαίου και θα γίνει η ελληνική κοινωνία πιο ασφαλής; Η απάντηση είναι ένα διπλό όχι.
Η νομοθέτηση του ποινικού δικαίου δεν μπορεί να γίνεται με όρους ρωμαϊκής αρένας. Απλούστατα ο ποινικός λαϊκισμός δεν πρόκειται ποτέ να κορεστεί. Όμως, στη δίνη του, κινδυνεύουν θεσμοί που έχουν αποδειχθεί πετυχημένοι, όπως για παράδειγμα αυτός της υφ’ όρον απόλυσης, δηλαδή της έκτισης ενός τμήματος της ποινής εκτός φυλακής υπό όρους.
Υπάρχει άραγε οποιοδήποτε εμπειρικό δεδομένο ότι η υφ’ όρον απόλυση σημαίνει την επιστροφή των πρώην κρατουμένων στο έγκλημα πέρα από εξαιρέσεις που επιβεβαιώνουν τον κανόνα της επιτυχίας του θεσμού; Δεν υπάρχει. Και όμως, η κυβέρνηση νομοθετεί πλέον την ανάκληση της υφ’ όρον απόλυσης ακόμα και σε περίπτωση άσκησης ποινικής δίωξης μέσα στον χρόνο δοκιμασίας! Μια ελάσσων πλημμεληματική δίωξη θα είναι αρκετή για να στείλει κάποιον πρώην κρατούμενο που απολύθηκε υφ’ όρον ξανά στη φυλακή.
Ο «ελέφαντας στο δωμάτιο» είναι βέβαια ότι οι ελληνικές φυλακές δεν σωφρονίζουν όπως βαυκαλιζόμαστε: αντίθετα, η παράταση της κράτησης χωρίς διατήρηση της επαφής του κρατούμενου με το εκτός φυλακής περιβάλλον του και την κοινωνία (μέσω αδειών, δραστηριοτήτων και μιας ζωντανής προοπτικής αποφυλάκισης) οδηγεί στην επανάληψη της εγκληματικής δράσης. Το φαινόμενο των «περιστρεφόμενων πορτών», δηλαδή των κρατούμενων που μπαινοβγαίνουν στις φυλακές χωρίς να απεμπλέκονται από τα εγκληματικά κυκλώματα, θα ενταθεί με τις νέες διατάξεις.
Ο νομικός κόσμος πρέπει να μιλήσει, ακόμα κι αν ο λόγος του είναι αντιδημοφιλής. Αυτό επιτάσσει ο θεσμικός μας ρόλος.
* Ο Θανάσης Καμπαγιάννης είναι υποψήφιος πρόεδρος ΔΣΑ με την «Εναλλακτική Παρέμβαση – Δικηγορική Ανατροπή».
