Έστω και τώρα να αλλάξει η κυβέρνηση προτεραιότητες: πλήρη αποζημίωση των πυρόπληκτων, ενίσχυση της πυροπροστασίας, αυξημένη νομοθετική προστασία των δασών. (Ανακοίνωση της Εναλλακτικής, 11/8/2021)
Επί επτά συνεχόμενες ημέρες ολόκληρη η χώρα βιώνει μια ασύλληπτη καταστροφή από τις πυρκαγιές που έχουν ξεσπάσει και κατακαίνε δάση, οικισμούς και χωριά σε όλη την επικράτεια. Από την Αττική, την Εύβοια, την Μεσσηνία, την Ηλεία, τα Γρεβενά, τη Φωκίδα, τη Χαλκιδική, το Κιλκίς, την Κω, τη Ρόδο, τη Λακωνία, τη Φωκίδα, τη Γορτυνία, έως την Κρήτη, οι άμεσες και έμμεσες επιπτώσεις στις ζωές των κατοίκων των πυρόπληκτων περιοχών αλλά και συνολικά για το περιβάλλον είναι ανυπολόγιστες. Εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα πρασίνου, δασικές εκτάσεις ακόμη και προστατευόμενες περιοχές natura παραδόθηκαν στις φλόγες, ολόκληρα οικοσυστήματα εξαφανίστηκαν. Εκατοντάδες σπίτια, επιχειρήσεις, καλλιέργειες και κτηνοτροφικές μονάδες κάηκαν, καταστρέφοντας παραγωγικά και οικονομικά τις πληγείσες περιοχές.
Γι’ αυτήν την ανθρώπινη και οικολογική καταστροφή δε νομιμοποιείται η κυβέρνηση, όπως και καμία κυβέρνηση, να δηλώνει αιφνιδιασμένη. Όχι μόνο η Ελλάδα είναι μια χώρα με γνωστό και εντεινόμενο πρόβλημα πυρκαγιών, αλλά πολύ περισσότερο η επιστημονική κοινότητα είχε προειδοποιήσει συγκεκριμένα για τον τωρινό κίνδυνο πυρκαγιών, δεδομένου του αναμενόμενου κύματος καύσωνα σε συνδυασμό μάλιστα με άλλους παράγοντες (όπως οι προηγηθείσες κακοκαιρίες, Μήδεια, Ιανός κ.ά.) που συνετέλεσαν στην ύπαρξη υπολειμμάτων που αποτέλεσαν λόγω της ανομβρίας και του καύσωνα, καύσιμη ύλη για μεγάλες πυρκαγιές. Όταν με γνωστό τον κίνδυνο και μάλιστα σε συνθήκες άπνοιας η φωτιά παίρνει τόσο ανεξέλεγκτες διαστάσεις, που ουσιαστικά αφήνεται να σβήσει σε πολλές περιπτώσεις μόνη της, όταν συναντήσει φυσικό όριο, δεν δύναται ο Πρωθυπουργός, αλλά και τα πολιτικά στελέχη της κυβέρνησης που προΐστανται των αρμόδιων υπηρεσιών (ΓΓ. Πολιτικής Προστασίας, Υπουργός Προστασίας του Πολίτη) να νίπτουν τα χείρας τους.
Η κυβέρνηση είναι έντρομη μπροστά στην αποκάλυψη ότι ο βασιλιάς είναι γυμνός, ότι δηλαδή το περίφημο «επιτελικό κράτος των αρίστων» στάθηκε εντελώς ανίκανο να αντιμετωπίσει έστω και μία εστία φωτιάς. Γι’ αυτό και επιχειρεί να διαστρέψει τη δημόσια συζήτηση με την επίκληση δικαιολογιών, όπως την κλιματική αλλαγή, ή επενδύοντας σε φημολογίες περί αντιμετώπισης ενός οργανωμένου «ασύμμετρου» σχεδίου «αποσταθεροποίησης» της χώρας, που στερούνται σοβαρής τεκμηρίωσης. Τέτοιες σκοπιμότητες να βγει η κυβέρνηση από το κάδρο των ευθυνών εξυπηρετούν και επιθέσεις λάσπης ή και απειλές σε πρόσωπα ή φορείς που δημοσίως παρεμβαίνουν για το ζήτημα της κυβερνητικής διαχείρισης των πυρκαγιών από φασιστικούς ή ανώνυμους λογαριασμούς σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπως η διασπορά του ψεύδους ότι ο Θανάσης Καμπαγιάννης, Υποψήφιος πρόεδρος του ΔΣΑ με την «Εναλλακτική Παρέμβαση – Δικηγορική Ανατροπή», είναι δήθεν συνήγορος υπεράσπισης μιας γυναίκας που συνελήφθη στο Πεδίο του Άρεως και κατηγορήθηκε για εμπρησμό.
Ωστόσο, στο πλαίσιο της απόσεισης των τεράστιων πολιτικών και διαχειριστικών ευθυνών για την εξέλιξη που πήραν τα πράγματα κινούνται και ανακοινώσεις που προέχονται μεταξύ άλλων και από το νομικό κόσμο, όπως η πρόσφατη παρέμβαση της «Ένωσης Ποινικολόγων και Μαχόμενων Δικηγόρων» που κάνουν λόγο για «οργανωμένο σχέδιο εμπρησμών» από «ξένα κέντρα» και «κύκλους» που επιδιώκουν ανομολόγητους σκοπούς. Τέτοιες, τουλάχιστον ατυχείς παρεμβάσεις, χωρίς μάλιστα επαρκή προς το παρόν στοιχεία που να στηρίζουν μια τέτοια υπόθεση, το μόνο που θα καταφέρουν είναι να μετατοπίσουν το πεδίο της δημόσιας συζήτησης από τα αναγκαία μέτρα, που έστω και τώρα, μετά από αυτήν την καταστροφή, είναι αναγκαίο να παρθούν από τον κρατικό μηχανισμό, για να μη βρεθούν ξανά η χώρα και οι υπηρεσίες πολιτικής προστασίας ανοχύρωτες απέναντι σε πυρκαγιές και άλλες καταστροφές όπως πλημμύρες.
Αντί για εικασίες, ας προτάξουμε την επίλυση των προβλημάτων που είναι από καιρού απολύτως βέβαια και συγκεκριμένα, δηλαδή το δραματικά μικρό αριθμό πυροσβεστών και τον ανεπαρκή εξοπλισμό πυρόσβεσης, οχήματα και εναέρια μέσα, που διαθέτει η χώρα. Ομοίως δραματικές είναι οι ελλείψεις σε μέσα και επιστημονικό προσωπικό στη δασική υπηρεσία και τον τομέα της πρόληψης δασικών πυρκαγιών. Οι διαχρονικές ανεπάρκειες των υπηρεσιών πυροπροστασίας, για τις οποίες μοιράζονται ευθύνες διαχρονικά οι κυβερνήσεις, έχουν πολλές φορές οδηγήσει στη χώρα μας σε τραγωδίες. Η τωρινή κυβέρνηση, παρά το γεγονός μάλιστα ότι ανέλαβε δέσμευση αναδιοργάνωσης του συστήματος προστασίας, όταν επιχείρησε να εκμεταλλευτεί πολιτικά την τραγωδία στο Μάτι και τις τεράστιες ευθύνες της τότε κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, για να ανέλθει στην εξουσία, όχι μόνο δεν βελτίωσε, αλλά επιδείνωσε την κατάσταση. Είναι χαρακτηριστικό ότι από 17 εκατομμύρια που ζήτησαν τα Δασαρχεία ολόκληρης της χώρας για την εκτέλεση αντιπυρικών έργων, η κυβέρνηση τους παρέσχε μόλις 1,7 εκατομμύρια ευρώ. Αντιθέτως, έδωσε δεκάδες εκατομμύρια ευρώ για την ενίσχυση της αστυνομίας και νέα ειδικά σώματα ειδικών φρουρών, όπως της πανεπιστημιακής αστυνομίας, για συνεχή τροφοδοσία της ΕΛ.ΑΣ με αύρες νερού, ολοκαίνουργια περιπολικά, οχήματα, εξοπλισμό καταστολής, μέσα παρακολούθησης πολιτών. Μόνο το 2020 συνήφθησαν συμβάσεις δισεκατομμυρίων για την προμήθεια στρατιωτικού εξοπλισμού, Rafale και φρεγατών.
Συνεπώς, η εγκατάλειψη της πυροπροστασίας στην τύχη και τις μεταβολές του καιρού, είναι αποτέλεσμα των πολιτικών προτεραιοτήτων της κυβέρνησης και όχι αντικειμενικών εμποδίων ή κάποιας συνομωσίας. Ήταν τόσο πρόδηλη η αδυναμία του κρατικού μηχανισμού να αντιμετωπίσει την κατάσταση, που δεν αντιμετωπίστηκε αποτελεσματικά ούτε η πυρκαγιά της Βαρυμπόμπης, παρότι προτεραιοποιήθηκε και συγκέντρωσε τις μεγαλύτερες δυνάμεις επιχειρήσεων, σε σχέση με τις εστίες στην επαρχία, που ουσιαστικά αφέθηκαν χωρίς σοβαρές δυνάμεις και κατέληξαν ανεξέλεγκτες.
Αποκλειστικός σχεδιασμός της κυβέρνησης ήταν η εκκένωση οικισμών και χωριών, με τη χρήση των δυνάμεων της αστυνομίας, που είναι το μόνο σώμα που έχει άλλωστε σε αφθονία πλέον η χώρα, χωρίς όμως επαρκείς πυροσβεστικές δυνάμεις να επιχειρούν στα μέρη που εκκενώνονταν.
Ακόμη δε και εάν κανείς επιχειρήσει να αναζητήσει σχεδιασμούς που εξυπηρετεί μια τέτοια καταστροφή, οφείλει να ξεκινήσει από τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα που έχουν πραγματικό όφελος από την απώλεια της δασικής γεωμορφολογίας τεράστιων εκτάσεων της χώρας. Η πλήρης αδιαφορία που επέδειξε η κυβέρνηση για την ενίσχυση του μηχανισμού πυροπροστασίας είναι απολύτως σύμφωνη με την πολιτική της άρσης των προστατευτικών ρυθμίσεων για τα δάση και το περιβάλλον που ακολουθεί.
Αντί η κυβέρνηση να προστατεύει το δασικό πλούτο της χώρας, τον παρέδωσε σε κάθε λογής κερδοσκοπικά συμφέροντα επιτρέποντας με πρόσφατο νόμο του τότε Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας (Ν.4685/2020) ασύμβατες παρεμβάσεις στο φυσικό τοπίο και σε υψηλής σημασίας οικοσυστήματα, διευκολύνοντας τις αδειοδοτήσεις για εγκατάσταση ΑΠΕ, για βιομηχανικές και κατασκευαστικές παρεμβάσεις ακόμη και σε δάση, περιορίζοντας την προστασία ακόμη και περιοχών αυξημένης προστασίας, όπως Natura με σπάνιες βιοποικιλότητες.
Συνεπώς, εκτός από την αυτονόητη κήρυξη των καμένων εκτάσεων αναδασωτέων για την οποία μίλησε ο Πρωθυπουργός, οφείλει να δεσμευτεί πρωτίστως για την αποκατάσταση των εκτάσεων ως είχαν, δηλαδή για την απαγόρευση οποιασδήποτε παρέμβασης και μεταβολής της χρήσης γης και τη μη χρήση των δυνατοτήτων του πλαισίου του Ν. Χατζηδάκη για να παρακάμπτεται η προστασία με οχληρές κατασκευαστικές και επιχειρηματικές παρεμβάσεις. Το γεγονός ότι ο Πρωθυπουργός προσκάλεσε ιδιώτες να λάβουν μέρος στο έργο της αναδάσωσης και αποκατάστασης των καμένων περιοχών δείχνει μάλλον ότι ακόμη και αυτή την υποχρέωση του κράτους να προστατεύει και να αποκαθιστά το περιβάλλον και το δασικό πλούτο η κυβέρνηση είναι διατεθειμένη να την παραχωρήσει στην ιδιωτική πρωτοβουλία, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την υποβάθμιση της προστασίας των αναδασωτέων.
Μετά από μια τέτοια καταστροφή, οι ζωντανές δυνάμεις της κοινωνίας, συλλογικότητες του κοινωνικού και περιβαλλοντικού κινήματος, επιστημονικοί φορείς, οι εργαζόμενοι, η νεολαία χρειάζεται να δώσουν έναν μαζικό αγώνα για την υπεράσπιση της ζωής, της φύσης και του περιβάλλοντος.
• Για την άμεση στήριξη και πλήρη αποζημίωση των πυρόπληκτων και των απωλειών τους. Πρέπει να είναι σαφές ότι η «βοήθεια» του κράτους για το δανεισμό των πληγέντων που δρομολογεί η κυβέρνηση, δεν πληροί την έννοια της αποκατάστασης των ζημιών, για την οποία αναλαμβάνει την ευθύνη το κράτος. Πλήρη αποζημίωση, απαλλαγή των πυρόπληκτων από φορολογικές και ασφαλιστικές υποχρεώσεις, οικονομική ενίσχυση και στήριξη της παραγωγικής επανεκκίνησης σε πληγείσες καλλιέργειες, κτηνοτροφικές μονάδες, μικρές επιχειρήσεις.
• Για την ανακατεύθυνση των δεσμευμένων κονδυλίων του κρατικού μηχανισμού από την καταστολή, τον αυταρχισμό και τις κάθε λογής «αποζημιώσεις» και ενισχύσεις μεγαλοεπιχειρηματιών (ΜΜΕ, ιδιωτικές κλινικές, κατασκευαστικούς κολοσσούς κ.ά.) στην ενίσχυση της δασοπροστασίας και πυροπροστασίας με προσλήψεις προσωπικού και επαρκή εξοπλισμό.
• Για την πλήρη διαφάνεια στη διαχείριση των κονδυλίων της πολιτικής προστασίας και την πλήρη ενημέρωση από την κυβέρνηση για τα μέσα και το προσωπικό, τους πόρους που διατίθενται και για ποιους σκοπούς.
• Για να καταργηθεί ο Ν.4685/2020 που υπονομεύει την περιβαλλοντική προστασία.
• Ο ΔΣΑ και οι Δικηγορικοί Σύλλογοι να πάρουν πρωτοβουλία για τον εντοπισμό των διαχρονικών ελλείψεων του νομικού πλαισίου προστασίας του περιβάλλοντος και τη συστηματική επεξεργασία προτάσεων που θα κατοχυρώνουν αυξημένη προστασία των δασών και ιδιαίτερης περιβαλλοντικής αξίας τόπους και οικοσυστήματα.
