Εν κρυπτώ από το δικηγορικό σώμα η διαπραγμάτευση της ιδιωτικοποίησης της επικουρικής ασφάλισης – Τι προβλέπει το νέο νομοσχέδιο για νέους και παλιούς ασφαλισμένους (των δικηγόρων Θανάση Καμπαγιάννη και Σοφίας Αμοριανού)
Είναι πραγματικά λυπηρό να πληροφορούμαστε τις συναντήσεις του Προέδρου του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών με τους υπουργούς της κυβέρνησης μέσω δελτίων τύπου, όχι του ΔΣΑ, αλλά του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Αθηνών και του προέδρου του κύριου Μίχαλου!
Για τον ιστότοπο του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών και για τον Πρόεδρό του, το νέο ασφαλιστικό νομοσχέδιο που ιδιωτικοποιεί την επικουρική ασφάλιση είναι σαν να μην υπάρχει. Και όμως, όπως μαθαίνουμε μέσω… ΕΒΕΑ, στις 6/7/21, σε δελτίο τύπου με τίτλο «Συνάντηση Μίχαλου-Τσακλόγλου για το ασφαλιστικό», «…στη συνάντηση συμμετείχαν ακόμη ο πρόεδρος του Οικονομικού Επιμελητηρίου Ελλάδας κ. Κωνσταντίνος Κόλλιας, ο πρόεδρος του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας κ. Γεώργιος Στασινός, ο πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών κ. Δημήτρης Βερβεσός και η Αντιπρόεδρος του Πανελληνίου Ιατρικού Συλλόγου κ. Άννα Μαστοράκου…». 13 ημέρες μετά, ο Πρόεδρος του ΔΣΑ δεν κρίνει σκόπιμο να μας ενημερώσει ούτε για τη συνάντηση ούτε για το περιεχόμενό της!
Η απουσία διαφάνειας για τις συναντήσεις του Προέδρου του ΔΣΑ σε ένα τόσο φλέγον ζήτημα αποτελεί απαξίωση του δικηγορικού σώματος και παραβίαση κάθε στοιχειώδους δημοκρατικής λειτουργίας του Διοικητικού Συμβουλίου του ΔΣΑ, αλλά και της Ολομέλειας των Προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων. Την ίδια τακτική είχε ακολουθήσει ο κύριος Βερβεσός και με το ασφαλιστικό Βρούτση, το οποίο, αν και φόρτωσε στη μεγάλη πλειοψηφία των ασφαλισμένων δικηγόρων μια τσουχτερή αύξηση των μηνιαίων εισφορών, δεν συζητήθηκε ποτέ στο Διοικητικό Συμβούλιο (!) παρά τις επανειλημμένες οχλήσεις της Εναλλακτικής Παρέμβασης. Τότε ο κύριος Βερβεσός μάς έλεγε οτι «η κεφαλαιοποίηση της επικουρικής ασφάλισης δεν θα περάσει γιατί έφυγε ο Μηταράκης απο το Υπουργείο Εργασίας». Τώρα που η κυβέρνηση ετοιμάζεται να φέρει το νομοσχέδιο στη Βουλή, ο πρόεδρος του δικηγορικού σώματος συναντιέται εν κρυπτώ με τον υφυπουργό Εργασίας και υπεύθυνο ιδιωτικοποίησης Τσακλόγλου χωρίς να γνωρίζουμε καν με ποιες θέσεις και τι δεσμεύσεις έχει αναλάβει.
Τι αφορά όμως το συγκεκριμένο νομοσχέδιο;
Εν μέσω θέρους και νέας έξαρσης της πανδημίας Covid 19 και αμέσως μετά τη θέσπιση της συμμετοχής πιστοποιημένων ιδιωτών στη διαδικασία απονομής συντάξεων, η κυβέρνηση επιχειρεί την εκ βάθρων μεταβολή του κοινωνικοασφαλιστικού συστήματος. Επιχειρεί τη μετατροπή της δημόσιας επικουρικής κοινωνικής ασφάλισης σε ιδιωτική επένδυση, χωρίς εγγυημένες αποδόσεις. Από 1/1/2022 εισάγει υποχρεωτικά για τους νέους εργαζόμενους αμιγώς κεφαλαιοποιητικό σύστημα προκαθορισμένων εισφορών, σύμφωνα με το οποίο οι καταβαλλόμενες εισφορές σωρεύονται σε ατομικούς λογαριασμούς και επενδύονται σε κινητές αξίες και λοιπά χρηματοοικονομικά προϊόντα, με στόχο την ατομική επίτευξη αποδόσεων για μελλοντικές παροχές. Οι ασφαλισμένοι επιλέγουν με δική τους ευθύνη σε ποιο επενδυτικό πρόγραμμα θα «τζογάρουν» τις εισφορές τους. Από 1/1/2022 και μετά οι ασφαλισμένοι θα γνωρίζουν μεν το ποσό των καταβαλλόμενων εισφορών τους, όχι όμως αν θα δικαιωθούν παροχής και ποιο το ύψος αυτής.
Το νέο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης (Τ.Ε.Κ.Α.) θα έχει τη μορφή νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου (Ν.Π.Δ.Δ.), ώστε να εξασφαλιστεί η συμμόρφωση του νομοθέτη στη διάταξη του άρθ. 22 παρ. 5 του Συντάγματος για παροχή της υποχρεωτικής κοινωνικής ασφάλισης αποκλειστικώς από το Κράτος ή από Ν.Π.Δ.Δ.
Ωστόσο, η μορφή αυτή αποτελεί, απλώς, ένα κενό κέλυφος, παντελώς ξένο προς τα χαρακτηριστικά της δημόσιας κοινωνικής ασφάλισης, αφού δεν αποβλέπει στην προστασία των εργαζομένων από την επέλευση κινδύνων, όπως είναι τα γηρατειά, η ασθένεια, η αναπηρία, η ανεργία, κ.λπ., αλλά στην ανάπτυξη της οικονομίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι το Συμβούλιο Επιλογής, που προεπιλέγει και προτείνει στον Υπουργό Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων τα μέλη του επταμελούς Διοικητικού Συμβουλίου του Ταμείου, αποτελείται από: α) τον Υποδιοικητή της Τράπεζας της Ελλάδας, β) τον Πρόεδρο της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, γ) τον Πρόεδρο του Α.Σ.Ε.Π., δ) τον Γενικό Διευθυντή του Οργανισμού Διαχείρισης Δημόσιου Χρέους (Ο.Δ.ΔΗ.Χ.) και ε) έναν καθηγητή ΑΕΙ, με ειδίκευση σε θέματα κοινωνικής ασφάλισης. Ας σημειωθεί, επίσης, ότι τα μέλη του ΔΣ του Ταμείου δεν διώκονται και δεν υπέχουν ποινική ή αστική ευθύνη έναντι του Τ.Ε.Κ.Α. και έναντι ιδιωτών για πράξεις, που σχετίζονται με την άσκηση των καθηκόντων τους.
Επίσης, ο σκοπός και η λειτουργία του νέου Ταμείου δεν εμφορούνται από τις θεμελιώδεις αξίες που διέπουν το κοινωνικό κράτος δικαίου και έχουν διαπλαστεί νομολογιακά από το ΣτΕ, ως γενικές αρχές του δικαίου κοινωνικής ασφάλισης, όπως η αρχή της αλληλεγγύης, της ισότητας των ασφαλισμένων, της εύνοιας προς τον ασφαλισμένο, κ.λπ.
Μέχρι σήμερα, η κοινωνική ασφάλιση αποτελεί έμπρακτη εκδήλωση της κοινωνικής αλληλεγγύης μεταξύ των γενεών καθώς οι νυν εργαζόμενοι χρηματοδοτούν με τις εισφορές τους τις παροχές των συνταξιούχων. Με το νέο σύστημα, όχι μόνο σπάει η αλληλεγγύη μεταξύ των γενεών, αλλά διαρρηγνύεται κάθε έννοια κοινωνίας έναντι συλλογικών κινδύνων. Οι εισφορές παύουν να απαρτίζουν ένα συλλογικό κεφάλαιο που προστατεύει από τους κινδύνους της ζωής, με την εγγύηση του Κράτους. Το Κράτος αποσύρεται από τη χρηματοδότηση της επικουρικής ασφάλισης και παύει να εγγυάται ότι το αποθεματικό που σχηματίζεται από τις ατομικές εισφορές θα διασφαλίζει την επάρκεια των συνταξιοδοτικών παροχών και τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού οργανισμού. Έτσι, διευρύνονται οι ανισότητες και μεγιστοποιείται ο κίνδυνος τα πλέον ευάλωτα άτομα να τεθούν εκτός κοινωνικής προστασίας, σε κατάσταση φτώχιας και κοινωνικού αποκλεισμού.
Στο νέο σύστημα επικουρικής κεφαλοποιητικής ασφάλισης ο ασφαλισμένος καλείται, πλέον, να αντιμετωπίσει ο ίδιος ατομικά τον κίνδυνο των γηρατειών, της ασθένειας, της αναπηρίας, της ανεργίας, κ.λπ. Επιπλέον, μετατρεπόμενος σε επενδυτή του εαυτού του, καλείται να αντιμετωπίσει και τους κινδύνους της διακύμανσης των χρηματοπιστωτικών αγορών και να απορροφήσει τους δημοσιονομικούς κραδασμούς, που μέχρι σήμερα αντιμετώπιζε το δημόσιο σύστημα κοινωνικής προστασίας.
Ωστόσο, σε περιόδους δημοσιονομικής δυσπραγίας, υγειονομικής κρίσης και κλιματικής αλλαγής ή άλλων κρίσεων και κινδύνων, κατά τις οποίες μειώνονται οι κεφαλαιακές αποδόσεις και πέφτουν τα επιτόκια των κρατικών ομολόγων, δημιουργούνται τεράστια δημοσιονομικά ελλείμματα, που δεν επιτρέπουν τη χορήγηση παροχών.
Τέλος, αξιοσημείωτο είναι ότι από 1/1/2022 οι εισφορές των νέων εργαζομένων παύουν να χρηματοδοτούν τις επικουρικές συντάξεις των παλαιών ασφαλισμένων, με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένα χρηματοδοτικό κενό, το ύψος του οποίου υπολογίζεται μεταξύ 56 έως 75 δις € και το οποίο καλείται να αντιμετωπίσει το υπερχρεωμένο Κράτος. Η διαχείριση αυτού του προβλήματος φαίνεται να είναι η αιτία της καθυστέρησης στη διαδικασία ψήφισης του σχεδίου νόμου. Φημολογείται ότι οι ευρωπαϊκοί θεσμοί της αυξημένης χρηματοπιστωτικής εποπτείας της χώρας μας θεωρούν ότι για να αντιμετωπιστεί το χρηματοδοτικό κενό στην καταβολή των επικουρικών συντάξεων απαιτείται είτε αύξηση της φορολόγησης των πολιτών είτε νέα οριζόντια μείωση των συνταξιοδοτικών παροχών.
Το προτεινόμενο σχέδιο Νόμου με τον ψευδεπίγραφο τίτλο «Ασφαλιστική Μεταρρύθμιση για τη Νέα Γενιά» συνιστά βίαιη, ληστρική μεταφορά κοινωνικοασφαλιστικών πόρων προς τις Ανώνυμες Εταιρείες Διαχείρισης Κεφαλαίων και τους μετόχους τους, που είναι οι μόνοι που θα επωφεληθούν από την καταστροφή της δημόσιας αναδιανεμητικής επικουρικής ασφάλισης. Η μάχη για την υπεράσπιση της δημόσιας αναδιανεμητικής κοινωνικής ασφάλισης δεν τελειώνει. Θα μας βρουν απέναντί τους.
* Ο Θανάσης Καμπαγιάννης είναι δικηγόρος Αθηνών, τ. σύμβουλος στο Διοικητικό Συμβούλιο του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών με την «Εναλλακτική Παρέμβαση – Δικηγορική Ανατροπή» και υποψήφιος πρόεδρος του ΔΣΑ στις επικείμενες εκλογές του Συλλόγου. Η Σοφία Αμοριανού είναι δικηγόρος Αθηνών και μέλος της «Εναλλακτικής Παρέμβασης – Δικηγορικής Ανατροπής».
