Σύσσωμος ο κυρίαρχος συνδικαλισμός στον Δ.Σ.Α. (η ” κρατούσα άποψη” θα μπορούσαμε να πούμε) τα τελευταία χρόνια έχει ανακαλύψει τον λεγόμενο ” δικηγορικό υπερπληθωρισμό” ως αιτία όλων των προβλημάτων και δεινών της δικηγορίας. Πρόκειται για μιά θεώρηση που σπάνια συναντά αμφισβητήσεις, χαΪδεύει αυτιά καθώς συντηρεί την κρυφή και ενίοτε φανερή ελπίδα πολλών ότι κάποτε θα περιοριστεί η είσοδος στη δικηγορία και συνεπώς θα ανοίξει η τύχη όσων έχουν προλάβει να μπούν, και κυρίως μεταθέτει σε άλλες πλευρές την ευθύνη για όσα συμβαίνουν στη δικηγορία.
Ελπίζουμε ότι οι απόψεις μας, που προέρχονται από διαφορετική κοινωνικοπολιτική θεώρηση και εκφράζουν κάποια σημαντική μερίδα δικηγόρων συμβάλλουν στην προσέγγιση των δικηγορικών ζητημάτων χωρίς συντεχνιακές αυταπάτες, σκιαμαχίες και κατασκευές εχθρών κοινής αποδοχής ως άλλοθι για τη συγκάλυψη υπαρκτών προβλημάτων και σοβαρών συνδικαλιστικών ευθυνών για τη διαιώνισή τους.
—————–
1. Η ανεργία, πτυχιούχων καί μη, η περιορισμένη απασχόληση και η ετεροαπασχόληση, είναι διεθνές κοινωνικοικονομικό φαινόμενο με δομικά πλέον χαρακτηριστικά στις ανεπτυγμένες καπιταλιστικές xώρες, για τις οποίες εδώ και χρόνια γίνεται λόγος για την κοινωνία των 2/3. Η συζήτηση για τις αιτίες (κρίση υπερσυσσώρευσης, ανάπτυξη νέων τεχνολογιών, αναδιάρθρωση και διεθνοποίηση καπιταλιστικής παραγωγής) είναι φυσικά ανεξάντλητη.
Οπωσδήποτε όμως η εν Ελλάδι απόδοση του φαινομένου στην ” αθρόα παραγωγή πτυχιούχων” , όσο και άν ουδέποτε υπήρξε σχετικός προγραμματισμός, είναι αβασάνιστα επιφανειακή.
Επιτέλους τι θα άλλαζε άν η Νομική είχε λιγότερους εισακτέους, από πόρτες και παράθυρα, τα προηγούμενα χρόνια Οτι οι μισοί και πλέον από τους σημερινούς δικηγόρους θα είχαν σπουδάσει στην Ιταλία και αλλού, όπως συνέβη με τους γιατρούς, τους φαρμακοποιούς, τους μηχανικούς κλπ Και από ποιά οικονομικά στρώματα του πληθυσμού θα προέρχονταν Μήπως μόνο από εκείνα που θα μπορούσαν να συντηρούν τις σπουδές των παιδιών τους στο εξωτερικό
2. Δεν είναι μόνο η δικηγορία που παραπονείται για επαγγελματικό πληθωρισμό. Ολα τα επαγγελματα, από τα πιό παραδοσιακά και φθίνοντα (εργάτες, μικροεπαγγελματίες, κλπ) μέχρι τα πιό σύγχρονα και ανερχόμενα (δημοσιογράφοι, χειριστές Η/Υ και νέων τεχνολογιών κλπ) θεωρουνται κορεσμένα και σίγουρα έχουν να παρουσιάσουν μεγάλες λίστες ανέργων, χαμηλά αμειβόμενων κλπ.
Τι θα γίνει άν όλοι αυτοί επιβάλλουν το ” numerus clausus ” στο χώρο τους Ο υπόλοιπος πληθυσμός θα καταλήξει στον Καιάδα
Η μήπως μας αρκεί να φύγει η ανεργία από τον χώρο μας και ότι ήθελε προκύψει
Δυστυχώς αυτό το επίπεδο κοινωνικής συνείδησης, απόλυτα διαπερατό σε ” συντηρητικές ” και ” προοδευτικές ” παρατάξεις και κατά τα λοιπά υπεύθυνους κοινωνικούς παράγοντες, φιλόδοξους ενίοτε να διαδραματίσουν πολιτικό ρόλο εκφράζοντας ευρύτερα κοινωνικά συμφέροντα, διακρίνει τον κυρίαρχο δικηγορικό συνδικαλισμό.
3. Υπάρχει δικηγορικός πληθωρισμός στην Ελλάδα
Πόσο επαρκείς επιστημονικά και αξιόπιστες είναι οι στατιστικές που οδηγούν στο σχετικό συμπέρασμα όταν :
α) Βασίζονται στους αριθμούς των εγγεγραμμένων δικηγόρων στον ΔΣΑ και όχι όσων ασκούν πράγματι ενεργή δικηγορία (πολύ λιγότερων κατά γενική ομολογία, αλλά και σύμφωνα με τους πίνακες προεισπράξεων του μηχανογραφικού ΔΣΑ των τελευταίων χρόνων), στους οποίους μάλιστα περιλαμβάνονται και οι έμμισθοι (άνω των 3.500), που στις άλλες χώρες δεν ασκούν δικηγορία.
β) Λαμβάνουν υπόψη την -στρεβλή ως πρός την Ελλάδα κατά τα παραπάνω – αναλογία δικηγόρων – πληθυσμού κάθε χώρας, χωρίς να συνυπολογίζουν τον πολύ μεγαλύτερο αριθμό υπαλλήλων ανά ξένο δικηγόρο σε σχέση με τους Ελληνες και τελικά τον πολύ μεγαλύτερο αριθμό νοικοκυριών που αποζούν από τη δικηγορική ύλη, της οποίας η συμμετοχή στο Α.Ε..Π. επίσης δεν συνυπολογίζεται, αφού για διάφορους λόγους δεν είναι προσεγγίσιμη.
γ) Παραθέτουν ως μέτρο δυσκολίας για την πρόσβαση στη δικηγορία τις πολλαπλές μεταπανεπιστημιακές εξετάσεις και τη συνολική διάρκεια σπουδών και πρακτικής, αλλά αποσιωπούν το ότι η πρόσβαση στις πανεπιστημιακές σχολές των χωρών αυτών γίνεται ελεύθερα και συνήθως με απλή αίτηση εγγραφής στις περισσότερες και όχι με numerus clausus όπως στην Ελλάδα..
4. Είναι καινούργιο το φαινόμενο του “πληθωρισμού”
Αποδίδουν όλοι το φαινόμενο στη μαζικοποίηση των ΑΕ.Ι. στις δεκαετίες 1960 και 1970, η οποία – ειρήσθω εν παρόδω – υπήρξε μεταξύ άλλων και καρπός αγώνων της νεολαίας σε όλο τον κόσμο και στην οποία ενεργά συμμετείχε και η γενιά των μελών του προεδρείου του ΔΣΑ και οι ίδιοι (και καλώς κατά την άποψή μας) με το σύνθημα ” Οχι φραγμούς στην μόρφωση” που κάποτε υιοθετήθηκε και από το σημερινό κυβερνών κόμμα.
Είναι κρίμα που αγνοούν ή παραβλέπουν ότι ανέκαθεν στην Ελλάδα ο δικηγορικός κόσμος παραπονιόταν για επαγγελματικό πληθωρισμό, οι ανάγκες μάλιστα περιστολής του οποίου επέβαλαν την καθιέρωση της άσκησης με το ν. 1017/1911, που τροποποιήθηκε με το ν. 4980/1931 και στη συνέχεια με το ν. 3026/1954 (ισχύων δικηγορικός κώδικας), στις Εισηγητικές εκθέσεις των οποίων, καθώς και στις αγορεύσεις των βουλευτών κατά τη διαδικασία ψήφισης η προτεραιτότητα αυτή μονοπωλεί τη σκοπιμότητα της θέσπισής της (βλ. Ραπτάρχη τόμο 6 σελ. 323 επ.). Δεν είναι δε τυχαίο το ότι η άσκηση (περί την οποία η συζήτηση είναι άλλο τεράστιο κεφάλαιο) ακολούθησε το σημερινό της κατάντημα, αφού υπήρξε μόνο για να καθυστερεί (ή και να αποτρέπει) την ένταξη στη δικηγορία.
Τηρουμένων λοιπών των αναλογιών, στις οποίες πάντως πρέπει να συνεκτιμηθεί και η άνοδος της δικηγορικής ύλης από τις αρχές προς το τέλος του αιώνα, μάλλον τα πράγματα δεν έχουν αλλάξει και πολύ.
5. Μήπως το πρόβλημα βρίσκεται αλλού
Ποιές (θεσμικές τουλάχιστον) πρωτοβουλίες έλαβε ποτέ ο ΔΣΑ για την αναδιάταξη της δικηγορικής ύλης και τον περιορισμό της άνισης κατανομής της: Την αναστολή δικηγορίας για τους έμμισθους, τους πανεπιστημιακούς και τους βουλευτές, την καθιέρωση ορίου εξόδου, το legal aid, την κατοχύρωση της αμοιβής του έμμισθου συνεργάτη δικηγόρου και του εργαζόμενου ασκούμενου σε μιά συγκυρία αυξανόμενης υπαλληλοποίησης και δημιουργίας εργασιακών σχέσεων μεταξύ δικηγόρων
Ποιές πρωτοβουλίες πήρε απέναντι σε μέτρα βίαιης αποβολής των αδύναμων οικονομκά από τη δικηγορία και γενικά επιβάρυνσης του κόστους πρόσβασης στη δικαιοσύνη (ασφαλιστικό, φορολογικό κλπ) μετά τη λήξη της αποχής
Ποιές επεξεργασίες του Κώδικα περί δικηγόρων διεκδίκησε στην κατεύθυνση του εκδημοκρατισμού του και της αποδυνάμωσης του αυταρχικού προεδροκεντρικού συνδικαλισμού, όπως είχαν υποσχεθεί οι περισσότερες παρατάξεις και ο σημερινός πρόεδρος
Μήπως τελικά όλη η κατασκευή του προβλήματος του δικηγορικού πληθωρισμού σε συνδυασμό με την κατεύθυνση της ” αναβάθμισης των νομικών σπουδών” αποσκοπεί κύρια στον αποπροσανατολισμό των δικηγόρων από τη διεκδίκηση λύσεων στα υπαρκτά προβλήματα του σήμερα και του αύριο, στη μετάθεση της ευθύνης του ΔΣ του ΔΣΑ σε άλλους φορείς και στη συγκάλυψη των ογκούμενων κοινωνικών ανισοτήτων εντός του δικηγορικού χώρου, οι οποίες συντηρούνται και από την έλλειψη αντίθετης συνδικαλιστικής βούλησης και παρέμβασης του ΔΣΑ
……………………………..
Δεν αποτελεί όραμά μας μία κοινωνία ολίγων και εκλεκτών. Δεν επιθυμούμε ένα δικηγορικό επάγγελμα κλειστό, ελιτίστικο, χωρίς κοινωνική ευαισθησία και αλληλεγγύη, απρόσιτο σε όσους δεν διαθέτουν τα οικονομικά μέσα να αντιμετωπίσουν το κόστος προσφυγής στη δικαιοσύνη.
Η συντεχνιακή απόδραση και ο λαϊκισμός έχουν θέση σε όσους συγχωρούν στον εαυτό τους αυταπάτες αριστοκρατικής αναβίωσης και σε εκείνους που συνειδητά τις καλλιεργούν.
Είμαστε ευτυχείς που διαπιστώνουμε καθημερινά ότι όλο και περισσότεροι δικηγόροι τις αποβαλλουν.
